Thực phẩm chức năng giảm béo thực sự hiệu quả như tin đồn?

Khi bạn có một thân hình ngoại cỡ, bạn thường ước ao một phép nhiệm màu để mình có thể thon gọn. Và các loại thực phẩm chức năng (TPCN) như trà, bột… giảm cân nhanh tiện lợi, không mất quá nhiều thời gian để thực hiện, được bạn lựa chọn. Nhưng đó có phải là cách lựa chọn đúng?

Những ca giảm béo ngoạn mục

Chị Hoàng Thị Ph. (Thanh Xuân, Hà Nội), 38 tuổi, dù không thuộc diện béo phì nhưng chị vẫn thiếu tự tin mỗi khi diện đồ body, vì sau 2 lần sinh nở thì cơ thể chị đã thay đổi rất nhiều. Phần bụng, hông, đùi, vai, lưng là nơi tập trung nhiều mỡ dư thừa nhất, nên chị rất nản. Chị đã dùng nhiều biện pháp như: giảm ăn, tham gia tập thể dục cùng hội phụ nữ tổ dân phố… nhưng tình hình cân nặng vẫn không thay đổi. Rồi chị được mách dùng loại trà thảo dược giảm cân nhanh, vừa tiện lợi mà lại chẳng mất công gì…

Vậy là chị thử giảm cân theo cách ấy và thấy kết quả rõ rệt ở ngay tháng đầu tiên: giảm 7kg. Nhưng để giảm được chừng ấy cân, chị Ph. phải trải qua sự đảo lộn trong sinh hoạt: bị đi tiêu chảy liên tục mệt mỏi chán ăn hoa mắt chóng mặt… Không dừng lại đó chị tiếp tục sụt cân, da sạm lại, nhăn nheo, các vết nám choán hết mặt. Hoảng sợ, chị dừng uống trà và đi khám bệnh thì được biết chị bị rối loạn điện giải và có dấu hiệu suy nhược cơ thể Hiện giờ, chị đang phải thực hiện chế độ dinh dưỡng cũng như chế độ tập luyện để hồi phục sức khỏe

Không dùng thực phẩm chức năng (TPCN) giảm cân bừa bãi như chị Ph, anh Ngô Đình Ph. (Láng Hạ, Hà Nội) thuộc tạng người béo phì (cao 1m74, nặng 108kg), đã tìm hiểu và nghe tư vấn rất kỹ trước khi sử dụng sản phẩm này để mong cải thiện cân nặng cho mình. Cùng với việc thực hiện chế độ tập luyện khắt khe được hướng dẫn và dùng TPCN, sau 1 năm, anh Ph. giảm được 28kg trọng lượng cơ thể.

Anh từng là hình ảnh điển hình cho những người béo phì thực hiện thành công chế độ kết hợp TPCN cùng luyện tập để giảm cân Nhưng dù vậy, anh Ph. cho rằng, việc thực hiện chế độ này khá khắt khe, nếu không làm đúng thì không mang lại hiệu quả và nguy cơ tăng cân trở lại là rất cao, thậm chí còn tăng cân hơn trước đó. Do vậy, không thể kỳ vọng vào chỉ TPCN có thể giảm cân được, mà chế độ tập luyện và chế độ ăn uống không được dư thừa năng lượng hằng ngày mới là điều căn bản của việc giảm cân.

TPCN hỗ trợ giảm cân được không?

Trong các sản phẩm TPCN đều có ghi là chứa ít calo nên thường được khuyên dùng xen giữa trong các bữa ăn để thay thế cho các thực phẩm nhiều calo khác. Đây được đánh giá là phương pháp giảm mỡ tự nhiên, giúp bạn giảm cân Không chỉ chứa ít calo mà nguồn gốc các TPCN cũng thường làm từ những loại nguyên liệu thuộc các họ đậu, yến mạch hạt lanh và các loại quả như cà chua bông cải xanh các loại rau cải, họ cam quýt, trà,… Những thực phẩm này được đánh giá là tốt đối với sức khỏe ngăn ngừa ung thư tim mạch, giảm cholesterol lại ít calo gây béo. Cơ chế giảm cân dựa trên việc dùng TPCN là làm giảm cảm giác thèm ăn, hoặc kích thích quá trình tiêu hóa và khả năng trao đổi chất đốt cháy calo tích sau mỗi bữa ăn và còn tồn đọng trong các bữa phụ hoặc ăn vặt

Về vấn đề này, PGS.TS.Tạ Văn Bình, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu rối loạn chuyển hóa – đái tháo đường khuyên rằng: không nên quá tin vào các sản phẩm TPCN giảm cân bởi trên thị trường hiện nay có quá nhiều các sản phẩm này mà vấn đề kiểm nghiệm chất lượng đang còn bỏ ngỏ. Nếu bạn sử dụng TPCN một cách mù quáng sẽ tiền mất tật mang, thậm chí là để lại hậu quả lâu dài về mặt sức khỏe

PGS.TS.Bình cũng cho biết béo phì có 2 yếu tố chính là gen và môi trường. Yếu tố gen là không can thiệp được, còn yếu tố môi trường, nếu chúng ta can thiệp một cách khoa học thì hoàn toàn có thể giảm cân mà không cần phải sử dụng đến TPCN hay trà giảm cân Cụ thể, ngay từ còn trẻ, bạn hãy tăng cường vận động thể lực để đốt cháy năng lượng dư thừa; giảm chế độ ăn giàu năng lượng, ăn nhiều chất xơ… để tránh tích lũy năng lượng… Chỉ có như vậy thì việc ngăn ngừa béo phì và giảm cân mới mang lại hiệu quả lâu dài, tăng cường sức khỏe và hạn chế được bệnh tật.

Những cảnh báo của FDA về TPCN

Mới đây Cơ quan quản lý thuốc và thực phẩm Mỹ (FDA) đưa ra cảnh báo: Nếu bạn đang tự tìm đến các sản phẩm thực phẩm chức năng  mà theo quảng cáo sẽ làm cho bạn giảm cân một cách ngoạn mục, thì đừng nên tin, nếu không bạn có thể vô tình đang tự gây hại đến sức khỏe của chính mình  một cách trầm trọng. Cơ quan này đã phát hiện hàng trăm sản phẩm được bán trên thị trường dưới dạng TPCN nhưng thực chất trong thành phần có chứa các chất có hoạt tính là những đơn chất hay hợp chất của thuốc tân dược. Các thuốc tân dược này có trong danh sách các thuốc bắt buộc thuốc phải kê đơn và có loại đã bị rút ra khỏi thị trường do tác dụng không mong muốn hay chưa được nghiên cứu phù hợp trên người.

Trong bất kỳ sản phẩm nào, kể cả thuốc hay TPCN thì khi một sản phẩm trong thành phần có chứa một thuốc hay thành phần khác mà không được ghi trên nhãn của sản phẩm, thì cần phải thật lưu tâm đến tính an toàn của sản phẩm đó. Chẳng hạn như FDA đã phát hiện nhiều sản phẩm giảm cân có chứa chất sibutranine. Đây là thành phần đã bị FDA rút khỏi thị trường do nó đã gây ra các vấn đề trên tim và đột quỵ Ngoài ra, FDA cũng đã phát hiện nhiều sản phẩm giảm cân mang nhãn mác là TPCN nhưng trong thành phần có ẩn chứa các thuốc tân dược đang được phép lưu thông như thuốc chống động kinh, thuốc huyết áp thuốc chống trầm cảm

Gần đây nhất, FDA đã phát hiện một lượng lớn các TPCN trong thành phần có chứa chất fluoxetin là hoạt chất của thuốc bắt buộc phải kê đơn để điều trị bệnh trầm cảm có tên biệt dược là prozac và các thuốc khác. Một sản phẩm khác cũng bị phát hiện có chứa một thuốc lợi tiểu cực mạnh (triamterene), mà có thể có tác dụng không mong muốn rất nghiêm trọng và chỉ nên được dùng khi có sự giám sát của các chuyên gia về sức khỏe. Rất nhiều các sản phẩm bẩn như thế được nhập khẩu, rao bán online trên mạng và được khuyến mại rất lớn trên các kênh thông tin đại chúng. Một số cũng có thể được tìm thấy bày bán trên các kệ của các cửa hàng.

FDA đã nhận nhiều báo cáo có hại liên quan đến việc sử dụng các sản phẩm giảm cân, bao gồm sự tăng các bệnh về huyết áp đánh trống ngực (tim đập nhanh và thình thịch), đột quỵ, động kinh và tử vong