Hướng dẫn một số bài thuốc bổ đông y cho người cao tuổi

Người già yếu thuộc phạm trù chứng “hư lao” của y học cổ truyền. Chứng “hư lao” thì lấy nguyên khí hao tổn làm đặc trưng và có liên quan chặt chẽ đến “tiên thiên” mạnh hay yếu và nhất là “hậu thiên” có được đầy đủ hay không. Để chữa chứng hư lao thì phải dùng phép bổ.

Khí hư:

Sắc mặt vàng úa, người mệt mỏi lúc rét, lúc nóng, tự ra mồ hôi đoản hơi, suyễn thở, mạch nhuyễn nhược, nếu khí hư đến cực độ (tức là dương hư) thì mạch thường chuyển sang trầm tế. Nếu khí hư dùng bài thuốc “Bổ trung ích khí” gồm có các vị thuốc: hoàng kỳ 20g chích thảo 4g thăng ma 6g, đảng sâm 16g, đương quy 12g sài hồ 10g, bạch truật 12g, trần bì 6g. Cho 750ml nước sắc kỹ còn 250ml chia uống 3 lần trong ngày.

Bài thuốc này có tác dụng thăng dương ích khí, điều bổ tỳ vị. Tốt với người khí hư, cơ thể suy nhược, đặc biệt những người mắc bệnh về đường tiêu hoá như viêm dạ dày viêm ruột mãn tính.

Huyết hư:

Sắc mặt trắng nhợt không sáng, mắt hoa, đầu choáng, kinh hãi, hồi hộp, da thịt khô ráp. Nếu là phụ nữ có chứng kinh nguyệt khô sáp mà ít. Nếu bị huyết hư thì phải bổ huyết, thường phối hợp với bổ khí để tăng cường tác dụng và dùng bài thuốc “Quy tỳ thang” với các vị thuốc: Nhân sâm 12g, phục thần 12g, táo nhân 16g viễn chí 6g, đại táo 3 quả, hoàng kỳ 12g, mộc hương 4g sinh khương 3 lát bạch truật 12g, long nhãn 12g, đương quy 12g, chích thảo 4g. Cho 750ml nước sắc kỹ còn 250ml chia uống 3 lần trong ngày. Bài thuốc này có tác dụng kiện tỳ, dưỡng tâm, ích khí bổ huyết, chữa chứng khí hư sinh huyết hư, trị các bệnh suy nhược có hội chứng bệnh lý tâm tỳ lượng hư khí huyết bất túc sinh ra các triệu chứng mất ngủ chán ăn hay quên tim hồi hộp, cơ thể mệt mỏi, suy nhược cơ thể, suy nhược thần kinh.

Khí huyết lưỡng hư:

Người mệt mỏi, gầy yếu, chán ăn ăn không tiêu mất ngủ da mặt nhợt nhạt, thở đoản hơi, chân tay bủn rủn sức yếu… trong trường hợp này dùng bài “Thập toàn đại bổ” với các vị thuốc: Đương quy 12g bạch thược 12g bạch linh 12g xuyên khung 8g, táo 3 quả, đảng sâm 12g, bạch truật 12g, thục địa 12g, hoàng kỳ 16g nhục quế 6g. Cho vào 750ml nước sắc kỹ còn 250ml chia uống 3 lần trong ngày.

Bài thuốc có tác dụng bổ khí, bổ huyết chữa khí huyết lưỡng hư sau khi mắc bệnh lâu ngày, cơ thể yếu mệt, kém ăn mất ngủ nam giới tay chây tê mỏi phụ nữ kinh nguyệt rối loạn.

Âm hư:

Có khi gò má đỏ, nóng nảy, hay giận dữ, mất ngủ, kém ăn ho mất tiếng, nóng có cơ mồ hôi trộm lưỡi ráo hang khô, đại tiện táo kết, miệng lở, nam thì di tinh nữ thì bế kinh. Dùng bài thuốc “Lục vị địa hoàng hoàn” với các vị thuốc: Thục địa 20g sơn thù 16g trạch tả 12g hoài sơn 16g phục linh 12g, đan bì 12g. Cho 750ml nước sắc kỹ còn 250ml chia uống 3 lần trong ngày. Bài thuốc có tác dụng tư bổ can thận dùng điều trị các bệnh mãn tính như suy nhược thần kinh suy nhược cơ thể lao phổi lao then tiểu đường viêm thận tăng huyết áp xơ vữa động mạch đề phòng tai biến mạch máu não

Dương hư:

Sắc mặt xanh bột, đầu choáng, mắt hoa, mỏi mệt, ít hơi, ngại nói, ăn ít, đại tiện sền sệt, sợ lạnh, tay chân thường không ấm, dương suy, đoản khí, lưng gối mỏi, tiểu tiện nhiều đêm. Dùng bài thuốc “Thận khí hoàn” với các vị thuốc: Địa hoàng 24g, sơn thù 16g, bạch linh 12g quế chi 4g, sơn dược 16g, trạch tả 12g, đan bì 12g phụ tử chế 4g. Cho 750ml nước sắc kỹ còn 250ml chia uống 3 lần trong ngày. Bài thuốc có tác dụng ôn bổ thận dương, chữa các bệnh mãn tính, như viêm thận mạn suy nhược thần kinh suy nhược cơ thể, bệnh béo phì liệt dương, tiêu đờm người già suy nhược có hội chứng thận dương hư

Thuốc bổ dưỡng:

Theo y học cổ truyền, thuốc bổ dưỡng là những loại thuốc dùng chữa chứng dương hư Chứng dương hư thường gặp trên lâm sàng là thận dương hư, tỳ dương hư và tâm dương hư. Nhưng do thận vừa là gốc của Tiên thiên (tiên thiên chi bản) vừa là căn bản của sự sống (sinh mệnh chi căn bản) toàn bộ dương khí trong ngoài (có thể nói dương khí là năng lượng hoạt động của sinh mệnh) là do thận cung cấp và duy trì (thận chủ mệnh môn hoả), cho nên thuốc bổ dưỡng chủ yếu là bổ thận dương. Thuốc bổ dưỡng có những tác dụng:

- Điều chỉnh chức năng tuyến vỏ thượng thận

- Điều chỉnh chuyển hoá năng lượng, tăng cường sản nhiệt.

- Làm khoẻ cơ thể, thúc đẩy quá trình sinh trưởng và phát triển.

- Tăng cường chức năng sinh dục.

- Nâng cao sức đề kháng của cơ thể.

Xin giới thiệu bài thuốc “Đại bổ thận tráng dương” dùng cho người cao tuổi (nam) dương hư, thận suy, yếu mệt liệt dương di tinh kém ăn, mất ngủ gồm các vị: Nhân sâm 12g, hoàng kỳ 16g đỗ trọng 16g nhục thung dung 8g thỏ ty tử 12g, xa sàng tử 12g phúc bồn tử 12g, đương quy 12g, bạch truật 12g, thục địa 16g ba kích 12g, toả dương 10g, dâm dương hoắc 12g lộc nhung 12g, kỷ tử 12g, đại táo 5 quả, long nhãn 10g cam thảo 6g xuyên khung 8g hà thủ ô đỏ 12g. Tất cả cho vào 750ml nước vào sắc kỹ còn 250ml chia 3 lần uống trong ngày. Uống 7 thang liền thì cơ thể sẽ khoẻ, ăn ngon, ngủ yên, dai sức hết mệt mỏi di tinh, liệt dương.

Cùng bài thuốc trên với số lượng gấp 5 lần mỗi vị cho vào 5 lít rượu ngâm trong 3 tuần lễ, chắt ra, cho thêm 500ml mật ong loại tốt, mỗi ngày uống 3 lần trước bữa ăn, mỗi lần 20 – 30ml.