Viêm bao hoạt dịch: Nguyên nhân và cách điều trị như thế nào?

Viêm bao hoạt dịch có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng gặp nhiều hơn cả là lứa tuổi trưởng thành, đặc biệt có liên quan đến nghề nghiệp và một số bệnh ảnh hưởng đến bao hoạt dịch và khớp xương. Bệnh có thể chữa được nhưng cần phát hiện và chữa trị sớm, nếu không có thể để lại biến chứng xấu.

Bao hoạt dịch là gì?

Bao hoạt dịch là một túi chứa chất dịch khớp nằm giữa sụn khớp dây chằng và màng hoạt dịch, có tác dụng như chất đệm của khớp nhằm hạn chế các tác động của trọng lực tác động vào khớp. Khi bao hoạt dịch bị viêm sẽ ảnh hưởng rất lớn đến khớp, dây chằng và các cơ, vận động khó khăn, nếu không phát hiện sớm và chữa trị kịp thời có thể để lại hậu quả xấu. Bình thường, bao hoạt dịch luôn bảo vệ cho dịch khớp ổn định để dinh dưỡng cho khớp và các bộ phận xung quanh khớp như cơ bắp, gân, da, từ đó giúp cử động dễ dàng hơn.

Ai dễ mắc viêm bao hoạt dịch?

Có nhiều nguyên nhân gây viêm bao hoạt dịch nhưng chủ yếu là vận động quá mức và sang chấn khớp. Các sang chấn khớp có thể là lao động chân tay nặng, mang vác nặng hoặc có những động tác mạnh, liên tục như công nhân quai búa đập phá đá, công nhân lò rèn... Một số sang chấn khớp có thể gặp trong khi chơi thể thao (cử tạ, bóng chuyền, bóng đá, cầu lông…). Ngoài ra, có thể gặp viêm bao hoạt dịch do viêm nhiễm như bệnh gút (cấp, mạn tính) thấp khớp cấp hoặc do một số bệnh rối loạn chuyển hóa (đái tháo đường, bệnh của tuyến giáp trạng…) hoặc tuổi càng cao càng dễ mắc bệnh viêm bao hoạt dịch. Bên cạnh đó, có nhiều yếu tố tạo điều kiện thuận lợi cho viêm bao hoạt dịch như ngồi lâu nhiều giờ lặp đi lặp lại nhiều trong một quãng thời gian lâu trên một nền cứng (nhiều tháng, nhiều năm) hoặc quỳ lâu, nhiều lần (lau sàn nhà…), ngồi làm việc tỳ khớp khuỷu tay trong thời gian dài (bệnh nghề nghiệp).

Triệu chứng của bệnh

Nói chung, bao hoạt dịch của các khớp xương đều có thể bị viêm và có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng bao hoạt dịch của khớp vai, hông, khớp gối, khớp khuỷu tay, cổ chân, ngón chân cái (trong bệnh gút) thường có tỷ lệ viêm bao hoạt dịch cao hơn các khớp khác. Triệu chứng của viêm bao hoạt dịch khá điển hình bao gồm khớp có sưng, nóng, đỏ, đau và có thể gây cứng khớp. Cơn đau sẽ tăng lên khi vận động hoặc sờ nắn vào bao khớp. Ngoài ra, có thể thấy bầm tím hoặc có ban đỏ da vùng khớp đau và có thể có sốt (viêm khớp cấp). Một số trường hợp viêm bao hoạt dịch bị biến chứng gây thủng (khớp gối, khuỷu tay) và bị viêm nhiễm túi hoạt dịch, diễn biến bệnh sẽ phức tạp hơn (sốt cao, sưng to hơn…), vận động rất khó khăn do đau.

Để biết chắc chắn có bị viêm bao hoạt dịch hay không, ngoài các biểu hiện các triệu chứng, tiền sử (bệnh gút đái tháo đường bệnh tuyến giáp…), cần thiết chụp Xquang, siêu âm khớp để biết tình trạng của khớp, dịch khớp (tràn dịch khớp), tốt hơn là chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc cộng hưởng từ (MRI). Đồng thời xét nghiệm máu chọc dịch khớp để thăm dò và làm xét nghiệm.

Nguyên tắc điều trị

Viêm bao hoạt dịch có thể điều trị được. Để điều trị, khi thấy đau sưng khớp nên đi khám bệnh để được xác định bệnh. Nguyên tắc điều trị viêm bao hoạt dịch chủ yếu là điều trị bảo tồn như làm giảm đau Thông dụng nhất ở giai đoạn đầu mà người bệnh có thể tự làm là giảm đau (chườm đá, nghỉ ngơi, dùng thuốc  giảm đau thông dụng như paracetamol). Sau khi khám bệnh được xác định, bác sĩ sẽ có chỉ định điều trị (ngay cả khi phải dùng thuốc kháng sinh thuốc giảm đau chống viêm), người bệnh nên tuân theo một cách nghiêm túc. Bên cạnh đó có thể được chỉ định kết hợp điều trị lý liệu pháp và các bài tập nhằm giúp tăng cường cơ bắp trong vùng khớp bị ảnh hưởng để làm giảm đau và ngăn ngừa bệnh tái phát. Trong trường hợp cần can thiệp bằng thủ thuật chọc hút dịch khớp nhằm thoát dịch, bác sĩ điều trị sẽ tư vấn cụ thể cho người bệnh biết để lựa chọn.

Để phòng bệnh viêm bao hoạt dịch, đặc biệt là những người có nguy cơ cao nên thay đổi lề lối làm việc (cần nghỉ giải lao giữa giờ, không ngồi ghế có nền cứng, quỳ lau sàn nhà nên có đệm đầu gối…). Hạn chế hoặc tránh mang vật nặng ảnh hưởng đến bao hoạt dịch khớp vai, khớp gối, khớp cổ chân. Nên luôn vận động cơ thể, vào mùa lạnh, trước khi tập thể dục nên có các động tác khởi động nhẹ nhàng trước nhằm làm nóng bao hoạt dịch, khớp xương, dây chằng, các cơ liên quan đến khớp và bao khớp.

Người tăng cân hoặc có xu hướng tăng cân nên có chế độ dinh dưỡng và tập luyện hợp lý để giảm cân bởi vì béo phì tăng trọng lượng cơ thể sẽ tăng trọng lực tác động lên các cơ xương khớp và bao hoạt dịch.