Vận động đều đặn có thể giúp ngăn chặn nguy cơ đông máu

Trong nhiều trường hợp cao huyết áp (HA) trung bình, vận động điều hòa có tác dụng hạ độ mỡ trong máu và giảm HA ngang hoặc hơn so với dùng thuốc. Những nghiên cứu gần đây còn cho thấy, vận động làm tăng lượng TPA trong máu, giúp ngăn chặn hiệu quả những hiện tượng nghẽn mạch do cục máu đông.

Vận động giúp hạ mỡ máu và cải thiện HA

Nhiều nghiên cứu hiện nay đã cho thấy nếp sống tĩnh tại, thiếu vận động là một nguy cơ cao gây đột tử do nhồi máu cơ tim và đột quỵ chẳng kém gì cholesterol cao trong máu, bệnh cao huyết áp hoặc hút thuốc lá. Điều may mắn là yếu tố nguy cơ này dễ kiểm soát hơn và lại có thể chi phối được nhiều yếu tố nguy cơ khác. Ngay cả một sự thay đổi nhỏ thường ngày cũng có thể tạo ra một đáp ứng tốt cho sức khỏe

Tại một Hội thảo được bảo trợ bởi Hiệp hội tim mạch Hoa Kỳ, BS. Steven Blair thuộc Viện Nghiên cứu Aerobics ở Dallas đã phát biểu: “Không cần phải tập luyện như một vận động viên mới có thể giúp ngăn ngừa được bệnh tật”. BS. Blair cho rằng, cộng đồng nên ý thức nhiều hơn đến sự kiện kém vận động chính là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến việc tử vong sớm. Để chứng minh cho luận điểm này, ông đã tiến hành một cuộc nghiên cứu kéo dài 8 năm trên 10.224 nam và 3.120 nữ về hiệu quả của thói quen vận động.

Những người này được phân ra 3 nhóm, nhóm vận động ít, vận động vừa và thường vận động. Qua theo dõi, ông ghi nhận có 240 người nam và 43 người nữ đã tử vong. Những người trong nhóm ít vận động có tỷ lệ tử vong cao hơn so với 2 nhóm kia. Kết quả cũng cho biết, vận động có thể giúp gia tăng sự bảo vệ đối với những người có độ cholesterol cao hoặca hút thuốc BS. Blair kết luận rằng, mọi người nam cũng như nữ đều có thể làm giảm mạnh nguy cơ bệnh tim mạch của mình bằng cách năng vận động, đơn giản nhất là thực hành đi bộ.

Một nghiên cứu khác được phổ biến trên tập san The Journal of the American Medical Association còn cho biết, trong những trường hợp HA cao trung bình, vận động thể lực đều đặn có thể làm HA ngang bằng hoặc tốt hơn so với các loại thuốc Các bác sĩ ở bệnh viện Maryland khảo sát trên 3 nhóm người có HA cao trung bình 145/97mmHg. Tất cả đều thuộc thành phần những người có cuộc sống tĩnh tại, ít hoặc không vận động.

Nhóm đầu được dùng thuốc hạ HA thuộc nhóm chẹn beta, nhóm thứ 2 dùng 1 loại thuốc chẹn canxi nhóm 3 chỉ nhận giả dược (placebo: những viên thuốc không có tác dụng dược lý). Cả 3 nhóm đều tham gia một chương trình tập luyện thể dục giống nhau. Mỗi tuần 3 lần, tất cả mọi người đều trải qua 30 phút tập những bài tập có cường độ tương đối cao ở phòng tập, tiếp theo là 20 phút tập những bài tập nhẹ hơn thuộc dạng aerobics như: bơi lội, đi bộ, chèo thuyền, đi xe đạp.

Sau 10 tuần, kết quả khảo sát cho biết HA trung bình đã giảm xuống cỡ 131/84. Điều thú vị là độ giảm HA xảy ra dù có dùng thuốc hay không, thậm chí kết quả còn khả quan hơn ở người chỉ vận động mà không dùng thuốc. Thêm vào đó, mọi người đều giảm độ cholesterol toàn phần và cholesterol xấu LDL. Nồng độ cholesterol tốt HDL gia tăng với nhóm dùng thuốc chẹn canxi nhưng giảm bớt ở người dùng chẹn beta. Ngoài ra, mọi người đều thể hiện giảm cân và gia tăng sức khỏe chung khoảng 25%.

Vận động đều đặn ngăn chặn nguy cơ đông máu

Vận động đều đặn làm giảm độ cholesterol xấu, tăng lượng cholesterol tốt, kích hoạt khí huyết lưu thông để làm khỏe cơ tim và hạ HA. Đặc biệt, nhiều nghiên cứu gần đây còn cho thấy, vận động còn giúp chống lại hiện tượng đông máu thường xảy ra trong các chứng nhồi máu cơ tim hay đột quỵ Tại một Hội nghị của Hiệp hội tim mạch Hoa Kỳ ở New Orleans, TS. John Stratton thuộc Trường Đại học Washington đã trình bày một báo cáo cho biết: vận động đều đặn làm gia tăng sự sản xuất ra chất TPA (tisue plasminogen activator), một loại protein làm tan cục máu đông Cho đến nay, TPA vẫn là một loại thuốc được sản xuất với giá thành khá đắt, loại thuốc đặc trị làm tan máu đông trong các trường hợp đột quỵ do nhồi máu não nghẽn mạch máu não.

TS. Stratton và các cộng sự đã thử nghiệm trên 20 người tuổi từ 25-74 tham gia một chương trình đi bộ, chạy tại chỗ hoặc đi xe đạp trong 6 tháng. Kết quả cho thấy vào cuối cuộc thí nghiệm, mức độ TPA trong máu của họ đều gia tăng, đặc biệt là ở người cao tuổi. Độ gia tăng trung bình là 39%.

Không chỉ là TPA tăng, kết quả nghiên cứu của TS. Stratton còn cho biết lượng fibrin ở những người tham gia thí nghiệm đã giảm trung bình 14%. Fibrin là một loại protein tác nhân của sự đông máu. Một nghiên cứu khác của các nhà khoa học Trường Đại học Colorado trên 36 người ở độ tuổi 60, gồm 12 người bình thường và 24 người béo phì Trung bình, những người béo phì có hàm lượng TPA trong máu ít hơn người gầy khoảng 30%. Mọi người đều tham gia một chương trình thực hành đi bộ khoảng 45 phút mỗi ngày và 5 ngày mỗi tuần. Sau 3 tháng kết quả khảo sát cho thấy lượng TPA ở 10 người béo phì và những người bình thường gia tăng 50%.

Nói chung, vận động thể lực đều đặn vừa giúp gia tăng đáng kể lượng TPA và đồng thời giảm được fibrin trong máu, những yếu tố rất quan trọng giúp ngăn chặn các trường hợp tử vong do nhồi máu cơ tim hay đột quỵ, do dòng máu bị tắc nghẽn vì cục máu đông.

Nên vận động như thế nào?

Aerobics được đề cập trong các thí nghiệm, bao gồm các hình thức cử động nhanh tại chỗ, đi bộ, đi xe đạp hoặc bơi lội ở mức độ tương đối “cứng” sao cho ở cuối buổi người tập có nhịp thở hơi nhanh hoặc hơi đổ mồ hôi Đi bộ là một biện pháp vận động đơn giản, hữu ích. Tuy nhiên chỉ đi bộ chậm, bước đi khoan thai không đáp ứng đủ nhu cầu cải thiện sức khỏe Nên xen kẽ giữa đi bộ chậm và đi bộ nhanh, mỗi lần khoảng 30 phút, tối thiểu 4 lần mỗi tuần. Khi vận động, cường độ hô hấp gia tăng.

Do đó, các chuyên gia về sức khỏe khuyên nên tập luyện ở nơi thoáng khí, không nên tập ở những chỗ ẩm thấp, kín gió để tránh hấp thu những loại khí thải, khí tù đọng. Ở thành phố tránh tập vào những giờ cao điểm có nhiều xe cộ, nhiều khí thải. Tránh tập lúc trời nắng nóng để giảm bớt hấp thu khí ozone.

Để bảo đảm độ an toàn cho tim, người ta khuyên chỉ nên vận động mạnh hoặc đi bộ nhanh sao cho nhịp tim vẫn nằm trong giới hạn từ 60 - 80% nhịp tim tối đa. Nhịp tim tối đa được tính theo công thức: 220 - số tuổi.

Ví dụ: Ở độ tuổi 50, nhịp tim tối đa sẽ là 220 – 50 = 170. Như vậy, ở người độ 50 tuổi, chỉ nên vận động sao cho nhịp tim không nên vượt quá 170 x 80% = 136 nhịp đập môi phú.