Bật mí 4 cách sống để góp phần tạo ra sức khỏe trọn vẹn

Làm sao để có “thân tâm an lạc”? Câu hỏi này cũng được đặt ra từ lâu lắm rồi. Không phải đợi đến bây giờ, thời mà tiến bộ khoa học, trong đó có y học, phát triển như vũ bão và đạt được những thành quả đáng kinh ngạc, mới có những hướng dẫn về bảo vệ sức khỏe đáng tin cậy. Mà từ rất lâu, có những khuyên bảo về tạo ra, duy trì và tăng cường sức khỏe của người xưa rất đáng suy ngẫm. Như Trang Tử từ hơn ngàn năm trước, trong Nam Hoa kinh, đã đưa ra lời bàn giúp nuôi dưỡng cuộc sống khỏe mạnh: “Kỳ tẩm bất mộng, kỳ giác vô ưu, kỳ thực bất cam kỳ tức cam cam”. Nói nôm na, lời bàn ấy có nghĩa: “Ngủ không mộng mị, thức chẳng lo âu, ăn không cầu kỳ, thở thật thâm sâu”. Thử tìm hiểu xem lời bàn vừa kể có đáng là hướng dẫn 4 cách sống để góp phần tạo ra sức khỏe trọn vẹn hay không.

Cần ăn uống đầy đủ và cân bằng các nhóm thực phẩm.

Ngủ không mộng mị

Giấc ngủ không mộng mị là giấc ngủ đủ, sâu và là cách phục hồi sinh lực tốt nhất.

Ta cần biết, giấc ngủ là một hiện tượng sinh lý có nhịp điệu gồm nhiều chu kỳ (mỗi chu kỳ kéo dài khoảng 90 phút). Mỗi chu kỳ gồm nhiều giai đoạn: bắt đầu ngủ, ngủ sâu, ngủ thật sâu và sau cùng là ngủ nghịch thường (paradoxic sleep). Ngủ nghịch thường còn gọi là ngủ với chuyển động mắt nhanh hay giấc ngủ REM, chiếm 25% chu kỳ, và các giấc mơ thường xảy ra trong giai đoạn này. Còn các giai đoạn trước giai đoạn REM gọi là không REM (nonREM), tức là ngủ mà không chuyển động mắt nhanh. Ngủ có đủ REM và không REM thì mới say giấc nồng. Nếu ngủ sâu thì dù có nằm mộng, khi thức dậy chẳng nhớ gì hết.

Thời lượng trung bình của giấc ngủ đủ khoảng 8 tiếng nhưng không nhất thiết luôn luôn như vậy (có người ngủ đủ với ít hơn hoặc nhiều hơn so với 8 tiếng). Dấu hiệu cho biết ngủ đủ là có sự sảng khoái, tươi tỉnh, thoải mái khi thức giấc, làm việc bình thường vào ban ngày. Ngày nay, khoa học đã chứng minh ngủ đủ sẽ có sức khỏe tốt, còn thiếu ngủ sẽ bị đủ thứ bệnh.

Như vậy, giấc ngủ thật sự rất quan trọng đối với sức khỏe. Và “ngủ không mộng mị” là điều mà cuộc sống mọi người hướng tới và là một phản ánh cho thấy cuộc sống đã đạt phần nào “thân tâm an lạc”.

Thức chẳng lo âu

Trong cuộc sống hiện đại, làm sao từ lúc sáng sớm thức dậy đến lúc tối đi ngủ mà hoàn toàn không có giây phút lo âu quả là chuyện rất khó. Chính cái gọi là “stress” thường xuyên trĩu nặng trong tâm hồn mà ta cứ cảm thấy lo âu chẳng ít thì nhiều.

Stress là những áp lực về mặt tâm lý và những biến động trong gia đình trong xã hội tác động lên con người gây mất cân bằng. Đáp ứng của con người bị stress là cảm thấy có “sự căng thẳng lo âu”.

Ta cần lưu ý stress không phải luôn luôn là xấu. Với liều lượng vừa phải, chính stress giúp ta có sự hưng phấn, cảnh giác, tập trung cao độ để đối phó lại tình huống không thuận lợi. Ta sẽ có những suy nghĩ tích cực, tìm cách làm chủ thực tế, quyết tâm giải quyết khủng hoảng đó và thường là thành công trong việc vượt qua stress mà chẳng cảm thấy quá lo âu.

Tuy nhiên, nếu stress cứ lặp đi lặp lại và ta không làm chủ được nó, không thích ứng với những biến đổi do nó đưa đến, cơ thể ta sẽ bị rối loạn về mặt thể chất và tâm thần. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh khi bị stress cơ thể có những biến đổi (có sự tăng tiết hormon như các glucocorticoid, adrenalin ở tuyến thượng thận somatostatin, prolactin endorphin ở hệ thần kinh ) mà những biến đổi này có thể trở thành nguy cơ gây bệnh (như bệnh viêm loét dạ dày - tá tràng và nhiều bệnh khác). Ngoài các rối loạn thể chất kể trên stress thường xuyên cũng dễ đưa đến các rối loạn tâm thần như: mất ngủ suy nhược tâm thần trầm cảm Như vậy, rõ ràng là “thức chẳng lo âu” cũng là điều mà cuộc sống mọi người hướng tới và là một phản ánh cho thấy cuộc sống đã đạt phần nào “thân tâm an lạc”.

Ăn không cầu kỳ

Ăn không cầu kỳ là ăn “đủ” và ăn “lành”. Trước hết là ăn uống sao cho đầy đủ và cân bằng 4 nhóm chất dinh dưỡng (đạm, béo, đường bột vitamin và chất khoáng). Chữ “cân bằng” trong ăn uống rất quan trọng. Ta không nên ăn quá nhiều mà chỉ ăn thật vừa đủ chất đạm chất béo, chất đường bột. Nên ăn nhiều rau tươi, trái cây, các loại ngũ cốc còn nguyên hạt vì những thứ này rất tốt cho sức khỏe Ăn “lành” còn có nghĩa là biết cách ăn uống như: luôn thực hiện “ăn chín, uống sôi”; thức ăn cũ cần nấu chín kỹ trước khi ăn; bảo quản tốt thực phẩm đã chế biến, chống ruồi, gián, bụi xâm nhập; rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh và lao động...

Hít thở sâu không chỉ thu nhiều ôxy mà còn giúp thanh lọc tâm  lý.

Thở thật thâm sâu

Nhờ hô hấp thở ra hít vào mà cơ thể ta mới được cung cấp đủ dưỡng khí từ khí trời đưa vào và thải bỏ thán khí từ trong cơ thể ra ngoài. Nhờ hít thở mà duy trì sự sống. Hít thở bình thường chỉ dùng 1/2 lá phổi. Còn thở thật thâm sâu là hít thở với gần trọn cả hai lá phổi, với cơ hoành hoạt động tích cực xoa bóp các phủ tạng ở bụng. Thở thâm sâu không chỉ cho ta nguồn sống nhờ thu thật nhiều khí ôxy, thải cho gần hết khí CO2 ở phổi, mà còn tác động giúp thanh lọc tâm ý. Thở thật thâm sâu là hít thở với trạng thái tỉnh thức hoàn toàn: “Hít vào, thấy bụng phình ra; thở ra, thấy bụng xẹp lại”. Và với tâm ý thanh tịnh: “Hít vào tâm tĩnh lặng, thở ra miệng mỉm cười” và với tâm hân hoan, Đức Phật Thích Ca trong kinh Niệm xứ và niệm hơi thở đã dạy: “Với tâm hân hoan, tôi thở vào; với tâm hân hoan, tôi thở ra”, để như thế mà đi vào Thiền và buông xả. Rồi, nhờ năng lượng của niệm và định, ta sẽ bắt đầu quán chiếu sâu sắc vào thân thể, tâm thức và hoàn cảnh. Để đem lại an lạc hạnh phúc cho ta và cho cả thế gian này.

Rõ ràng “Ngủ không mộng mị, thức chẳng lo âu ăn không cầu kỳ, thở thật thâm sâu” sẽ hòa điệu, giúp thân tâm vận hành trôi chảy nhịp nhàng trong cuộc sống.