Phòng bệnh viêm màng não mủ do vi khuẩn Hib gây ra

Chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia (TCMR) triển khai tiêm miễn phí vaccin mới phòng bệnh viêm màng não mủ/viêm phổi do vi khuẩn Hib (Heamophilus influenza type b) phối hợp với các vaccin bạch hầu - ho gà - uốn ván - viêm gan b (DPT-VGB-Hib) cho trẻ em dưới 1 tuổi. Chỉ cần 1 mũi tiêm nhưng trẻ được bảo vệ tới 5 bệnh khác nhau. Chương trình TCMR đã chuẩn bị đầy đủ mọi điều kiện tốt nhất để đảm bảo mọi trẻ em dưới 1 tuổi được tiêm chủng vaccin này.

Vi khuẩn Hib có thể để lại những hậu quả nặng nề cho sức khỏe trẻ em

PGS.TS. Nguyễn Trần Hiển - Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Chủ nhiệm Chương trình TCMR Quốc gia cho biết vi khuẩn Hib là nguyên nhân chủ yếu gây ra bệnh viêm phổi và viêm màng não mủ nguy hiểm cho trẻ em đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ (trẻ từ 6 tháng đến 2 tuổi là đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao nhất). Kể cả khi được xử trí đúng bằng kháng sinh thì vẫn có từ 3- 20% số trẻ mắc bệnh có thể tử vong. Trong nhiều trường hợp vi khuẩn Hib gây bệnh viêm màng não có thể để lại những biến chứng nặng nề cho trẻ như di chứng thần kinh vĩnh viễn tổn thương não điếc, khó khăn khi vận động rối loạn tâm thần

Theo kết quả nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hằng năm, ước tính khoảng 8 triệu trường hợp viêm phổi viêm màng não mủ và khoảng 400.000 trẻ tử vong do Hib. Điều đáng quan tâm là phần lớn số mắc và tử vong ở các quốc gia có thu nhập thấp. Riêng ở Việt Nam, các kết quả giám sát cho thấy, số trẻ mắc và tử vong do vi khuẩn Hib gây ra không ngừng tăng lên trong những năm qua. Đây lại là căn bệnh rất dễ lây nhiễm vì bệnh lây theo đường hô hấp trực tiếp từ người này sang người khác qua những giọt nước bọt do hắt hơi và ho Trẻ nhiễm bệnh có thể mang vi khuẩn Hib mà không có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng gì của bệnh, nhưng vẫn có thể lây bệnh cho người khác. Nỗi lo sợ về mối nguy hiểm đối với sức khỏe trẻ em từ vi khuẩn Hib thực sự ám ảnh với nhiều bậc cha mẹ.

Vaccin phối hợp “5 trong 1” thực sự hiệu quả và an toàn

Rất may mắn là các nhà khoa học đã tìm ra và bảo vệ trẻ khỏi sự tấn công của vi khuẩn Hib bằng vaccin. Hiệu quả phòng bệnh của vaccin này đã nhanh chóng được khẳng định ở nhiều quốc gia. Trước sự đe dọa sức khỏe trẻ em của vi khuẩn Hib và thẩm định chắc chắn hiệu quả của vaccin Hib, từ năm 2006, WHO khuyến cáo đưa vaccin Hib vào Chương trình TCMR ở tất cả các nước .

Các nghiên cứu cho thấy, nếu trẻ được tiêm đủ mũi vaccin Hib sẽ làm giảm nguy cơ mắc bệnh do Hib ở trẻ nhỏ tới trên 90%. Các kết quả đánh giá hiệu quả của vaccin Hib cho thấy, ở  những nước đã đưa vaccin này vào TCMR một vài năm thì tình hình mắc bệnh do Hib giảm đi đáng kể. Phòng bệnh do Hib thông qua tiêm chủng ngày càng trở nên quan trọng khi tình trạng kháng kháng sinh ngày càng gia tăng.

PGS.TS. Hiển cho biết, khi tiêm vaccin phối hợp  DPT - VGB - Hib thì các phản ứng sau tiêm chủng ít hơn so với tiêm từng loại vaccin. Không có trường hợp phản ứng nặng sau tiêm chủng được ghi nhận. Phản ứng thường gặp là phản ứng tại chỗ tiêm, một số ít (khoảng 10%) có sốt lớn hơn hoặc bằng 38oC. Có nhiều loại vaccin Hib khác nhau, đó là vaccin Hib đơn giá, vaccin Hib phối hợp cùng DPT và vaccin Hib phối hợp cùng DPT- VGB.

Vaccin phối hợp DPT - VGB - Hib của nhà sản xuất Berna B được WHO xác nhận đạt tiêu chuẩn chất lượng tháng 9/2006. Đây cũng là vaccin được Liên minh Vaccin và Tiêm chủng Toàn cầu (GAVI) tài trợ cho nhiều nước trên thế giới.

Hiện nay đã có tới 73,5 triệu liều vaccin này được cung cấp và sử dụng ở 34 quốc gia với số lượng ngày một gia tăng qua các năm. Nhằm giúp trẻ em Việt Nam được bảo vệ khỏi sự tấn công của vi khuẩn Hib, GAVI đã quyết định tài trợ vaccin phối hợp DPT- VGB-Hib cho Chương trình TCMR Việt Nam, với trị giá khoảng 37 triệu USD.

Triển khai vaccin “5 trong 1” tại Việt Nam

Sau 3 tháng tiếp nhận đề nghị của TCMR Việt Nam về tài trợ vaccin "5 trong 1", GAVI quyết định tài trợ vaccin phối hợp DPT-VGB-Hib cho Việt Nam trong thời gian là 5 năm. Chương trình TCMR quốc gia cho biết sẽ có khoảng 1,5 triệu trẻ em dưới 1 tuổi được sử dụng vaccin này. Trải qua những yêu cầu về mặt pháp lý và kiểm định chất lượng nghiêm ngặt, tháng 4/2010, lô vaccin "5 trong1" đầu tiên đã về đến Việt Nam.

PGS. Hiển cho biết, mặc dù TCMR đã có trên 20 năm kinh nghiệm nhưng vaccin phối hợp DPT-VGB-Hib lần đầu tiên được sử dụng tại Việt Nam. Nên để chuẩn bị tốt nhất cho việc triển khai vaccin mới này chương trình đã tổ chức nhiều khóa tập huấn cho các cán bộ tiêm chủng từ Trung ương đến tận cơ sở.

Xây dựng đa dạng các tài liệu truyền thông như áp phích quy định về tiêm chủng, tờ rơi về vaccin DPT-VGB-Hib, băng tiếng, đĩa hình giới thiệu vaccin mới trong TCMR...

Đặc biệt thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng nhiều bà mẹ đang háo hức chờ đợi được sử dụng vaccin này phòng bệnh cho con. Các nhà chuyên môn nhận định, việc đưa vaccin Hib vào TCMR sẽ giúp giảm tỉ lệ mắc bệnh viêm phổi/viêm màng não mủ do Hib và góp phần làm giảm tỉ lệ tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi ở Việt Nam. Nếu như trước đây, vaccin phối hợp này chỉ được biết đến ngoài Chương trình TCMR với chi phí cao thì bây giờ tất cả trẻ em dưới 1 tuổi được sử dụng miễn phí vaccin này. Đây là một cố gắng của TCMR nhằm thực hiện quyền trẻ em được thụ hưởng công bằng các dịch vụ chăm sóc y tế.