Cuộc sống trên sông nước ẩn chứa nhiều nguy hại khó lường

Ở Việt Nam, hệ thống sông ngòi chằng chịt cuộc sống của nhiều gia đình gần như phụ thuộc hoàn toàn vào sông nước. Ở các vùng ven sông, ven biển miền Bắc thường có các làng chài, ở miền Nam Bộ phổ biến các chợ nổi. Dù sinh sống hay buôn bán thì những người dân gắn bó với sông nước phải đối mặt với rất nhiều nguy hiểm, từ bệnh tật đến những mối đe dọa bên ngoài.

Bệnh tật: Nguy cơ hiện hữu

Vấn đề lớn nhất của những người sống trên thuyền là nước sạch. Họ sử dụng ngay nguồn nước trên sông để ăn uống tắm giặt. Cách duy nhất để họ làm sạch nguồn nước là ra giữa dòng lấy nước chứa vào chum, vại rồi thả phèn chua vào. Trong khi đó, phía kia của con sông là bãi rác, xác động vật chết thối rữa, nước thải sinh hoạt và công nghiệp từ trong khu dân cư… Và cũng chính những hộ dân trên thuyền làm bẩn nguồn nước sinh hoạt của mình khi một đầu thuyền họ vo gạo, rửa rau đầu kia vứt rác, nhà vệ sinh.

Thiếu nước sạch trong sinh hoạt gây ra rất nhiều nguy cơ bệnh tật:

Bệnh đường ruột: các bệnh thường gặp là tiêu chảy thương hàn kiết lỵ bại liệt viêm gan A… Chất thải sau khi đi vệ sinh được xả trực tiếp xuống sông, các loại vi khuẩn trong phân người sẽ có trong nước người dân sử dụng để tắm giặt, rửa rau củ, thức ăn. Hoặc dùng nước đó để rửa tay vi khuẩn cũng bám vào khi dùng tay cầm nắm thức ăn, đi vào cơ thể người và gây bệnh.

Bệnh giun sán: Ấu trùng giun sán có trong phân người và nguồn nước sẽ ký sinh vào các loại tôm cua cá. Nếu không làm sạch và chế biến kỹ, ấu trùng có nhiều cơ hội để ký sinh trong cơ thể người.

Các bệnh về ngoài da: Viêm da, lở loét ghẻ lở do nguồn nước không sạch sẽ.

Các bệnh về mắt: Đau mắt hột đau mắt đỏ là các bệnh mà người dân sống trên thuyền hay phải đối mặt.

Bệnh phụ khoa, nam khoa: nhiều nhất là các triệu chứng viêm, nhiễm nấm ngứa… ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của nhiều người dân thuyền chài.

Nước bẩn có nhiều tạp chất có thể dẫn đến các bệnh nguy hiểm như sỏi thận ung thư…

Sống đâu rác đó, nên nhiều chiếc thuyền cư ngụ ngay bên bãi rác bốc mùi. Người dân cũng hay gặp phải các bệnh về đường hô hấp như khó thở viêm mũi viêm xoang viêm phế quản thậm chí là ung thư phổi

Ngoài ra sức khỏe của người dân trên thuyền còn phải đối mặt với việc thiếu thốn các dịch vụ y tế. Khi ốm đau bệnh tật, người dân thường tự chữa, tự mua thuốc thậm chí để tự khỏi. Khám sức khỏe định kỳ là một thứ quá xa xỉ với người dân nơi đây.

Trẻ em ít hoặc không được tiêm vắc-xin phòng bệnh. Nên việc mắc bệnh tlà không thể tránh khỏi. Người bệnh chỉ đến bệnh viện khi đã phải nằm liệt giường và tình hình đã vô cùng nguy hiểm.

Những hiểm họa bất ngờ

Sống ở các thuyền trên sông nước, người dân gặp khó khăn trong việc sử dụng điện, nếu có cũng phải mua với giá rất cao. Trong điều kiện kinh tế không có, nhiều hộ vẫn phải dùng đèn dầu hoặc tìm cách tự chế điện để dùng.

Máy phát điện là sự lựa chọn của nhiều gia đình. Tuy nhiên, điều kiện trên thuyền không đảm bảo an toàn khi sử dụng máy phát nên rất dễ xảy ra cháy nổ, chập điện, tràn dầu gây hỏa hoạn vô cùng nguy hiểm.

Sử dụng bình, bếp ga trên thuyền đun nấu cũng có thể xảy ra những nguy hiểm khôn lường nếu xảy ra tình huống nổ bình ga. Không gian trên thuyền hẹp, có nhiều vật dễ bắt lửa như quần áo, gỗ, đồ gia dụng ở gần các máy phát điện, bếp ga.

Vào mùa mưa bão, an toàn trên thuyền không đảm bảo. Nhiều người dân phải lên bờ tránh bão nhưng vẫn phải có người ở lại để giữ thuyền. Trở thành ‘mồi’ cho hà bá là điều thường gặp. Trẻ con chết đuối sông nước cũng không phải là điều xa lạ.

Những lưu ý để bảo vệ sức khỏe

Định cư trên đất liền có thể là ước mơ xa vời của rất nhiều người dân làng chài. Hoặc có thể do yêu cầu buôn bán trên chợ nổi, nhiều người vẫn phải gắn bó với thuyền hàng. Vì thế, điều quan trọng là phải biết một số điều để đảm bảo sức khỏe và an toàn tính mạng.

Nước sạch là nhu cầu tối quan trọng của đời sống dân cư.

Nhiều người dân chỉ dùng phèn chua để lọc nước sông, như vậy chưa đảm bảo vệ sinh, nước vẫn chứa nhiều tạp chất và vi khuẩn. Một số cách lọc nước đơn giản, dễ làm mà lại rẻ tiền có thể áp dụng như làm bể lọc nước nhỏ 2 tầng: tầng trên lọc bằng phèn chua, tầng dưới lọc qua lớp sỏi, cát.

- Sử dụng nước đun sôi đun thêm 10-15 phút sau khi nước sôi để đảm bảo diệt hết vi khuẩn.

- Sử dụng thêm khăn mặt sạch, vải bông y tế để loại bỏ các tạp chất kim loại nặng.

- Một số viên nén lọc như i-ốt, clo thuốc tím rất dễ tìm mua và rẻ tiền cũng có tác dụng lọc sạch nước.

- Giữ gìn vệ sinh khu sinh sống, không vứt rác trực tiếp ra sông, kênh rạch. Sống xa bãi rác.

- Thường xuyên dọn dẹp chỗ ăn ngủ. Ngủ phải mắc màn. Phun thuốc diệt muỗi và các côn trùng như ruồi, gián, chuột, muỗi.

- Tác biệt khu vệ sinh và khu nấu nướng

- Rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng trước và sau khi ăn.

- Đảm bảo an toàn cho khu để bình ga, máy phát, đường dây, ổ điện. Nên tìm hiểu các kỹ năng phòng cháy chữa cháy và các kỹ năng xử lý.

- Đưa trẻ đi tiêm phòng vắc-xin và dạy bơi ngay từ khi còn nhỏ.

- Đến cơ sở y tế sớm, tránh để tình trạng bệnh quá nặng không thể cứu chữa được.