Bệnh có nguồn gốc lây lan từ động vật ngày càng phức tạp

Thế giới đã ghi nhận có đến 200 bệnh truyền nhiễm lây từ động vật sang người với nhiều tác nhân gây bệnh khác nhau. Các tác nhân có thể là do vi khuẩn, vi-rút, ký sinh trùng, nấm.... Trong những năm gần đây, các dịch bệnh mới nổi nguy hiểm, lây lan nhanh, tỷ lệ tử vong cao có nguồn gốc lây truyền từ động vật sang người liên tục xuất hiện như cúm A/H5N1, Ebola, MERS bệnh dại … Các dịch bệnh này là mối đe dọa đối với sức khỏe con người, gây tổn hại cho nền kinh tế, là trở ngại lớn trên toàn cầu.

1. Bệnh lây từ vật nuôi

Điển hình nhất là bệnh dại từ chó mèo. Trên thế giới có khoảng 35.000- 50.000 ca bệnh dại ở người, chủ yếu ở các nước đang phát triển, phần lớn là do chó dại cắn. Bệnh dại là bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm do một loại vi-rút có hướng thần kinh gây ra, gây rối loạn thần kinh trung ương. Vi-rút dại tập trung ở nước bọt của súc vật cắn người rồi lây bệnh dại sang người. Người bị nhiễm vi-rút này sẽ lên cơn dại và tử vong nếu không được xử lý đúng cách và kịp thời.  

2. Bệnh từ động vật hoang dã

Do sống trong môi trường tự nhiên nên các loài động vật hoang dã thường có xu hướng mang trong mình nhiều loại ký sinh trùng gây hại, dễ lây nhiễm cho người. Nuôi các loài động vật này hoặc buôn bán chúng qua các nước trên thế giới là một trong những tác nhân lây bệnh dịch từ nguồn gốc hoang dã sang động vật nuôi và người do có sự thay đổi nhanh chóng và đa dạng của vật chủ.

3. Bệnh từ muỗi

Viêm não Nhật Bản B

Các nhà khoa học đã xác định được vi-rút viêm não Nhật Bản B xuất hiện trong nội tạng của các loài chim hoang dã và lây nhiễm vi-rút cho các loài muỗi sống trong thiên nhiên. Muỗi hút máu từ các động vật nhiễm vi-rút. Sau đó, vi-rút viêm não Nhật Bản B sẽ phát triển rất nhanh trong cơ thể muỗi và vi-rút sẽ truyền bệnh cho người khi đốt. 

Mặc dù bệnh đã có vắc-xin phòng, song vẫn có tỉ lệ nhất định người vẫn mắc bệnh sau khi tiêm phòng. Vi-rút viêm não Nhật Bản sẽ tấn công hệ thần kinh gây ra những di chứng nghiêm trọng và có thể dẫn đến tử vong.

Sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là một trong những bệnh nguy hiểm nhất do muỗi gây ra. Bệnh có tốc độ lây lan nhanh nhất trên thế giới, với 40% dân số thế giới đang đối mặt với nguy cơ mắc. Muỗi chủ yếu gây bệnh cho những người sống trong vùng khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới. Sốt xuất huyết vẫn là một nguyên nhân gây tử vong hàng đầu cho trẻ em ở một số nước Mỹ Latinh và châu Á.

4. Bệnh từ gia cầm 

Các loài chim nước di trú, hầu hết là vịt, đều mang vi-rút cúm gia cầm nhưng không bị bệnh nhờ sức đề kháng của chúng. Còn các loại gia cầm được nuôi lại đặc biệt cảm thụ với loại vi-rút này. Nguyên nhân phổ biến của dịch chính là thông qua sự tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với các loài chim nước di cư. Bệnh hay xảy ra vào mùa lạnh và phát triển ở các đàn gia cầm, gà, vịt, ngan, chim rồi lây sang người do người tiếp xúc với các chất thải, lông, thịt của các gia cầm bị bệnh.

Biểu hiện bệnh là sốt cao đột ngột, rét run, mạch nhanh đau các cơ đau đầu ho có đờm Bệnh nặng dễ gây suy hô hấp dẫn đến tử vong. Bệnh có khả năng lây nhiễm rất cao và lây lan nhanh trong cộng đồng do lây truyền từ người sang người theo đường hô hấp

5. Bệnh do ăn thịt động vật

Liên cầu khuẩn lợn

Loại vi khuẩn cư trú trên cơ thể lợn và lây bệnh cho người qua vết thương ở da, đường hô hấp tiếp xúc với máu hoặc các dịch tiết ở lợn bệnh hoặc qua đường ăn uống, đặc biệt khi ăn các loại thức ăn chưa nấu chín.

Bệnh tăng mạnh trong mùa nắng nóng và có nguy cơ trở thành dịch nếu không có biện pháp phòng tránh, điều trị. Người nhiễm bệnh có triệu chứng viêm não xuất huyết viêm phổi viêm cơ tim và viêm khớp Nếu không được chữa trị kịp thời, người bệnh sẽ bị có thể để lại những di chứng nặng nề, thậm chí tử vong.

Bệnh sán lợn, sán bò

Lợn, bò ăn phải trứng sán lẫn trong rau cỏ trứng vào ruột phát triển thành ấu trùng cư ngụ ở thịt bò thịt lợn. Người ăn phải thịt đó sẽ mắc bệnh sán dây ở ruột. Chúng đẻ trứng ở các đốt cuối; các đốt này rụng theo phân ra ngoài, gieo rắc mầm bệnh khắp nơi.

6. Bệnh từ động vật có xu hướng nhiều hơn và phức tạp

Các bệnh lây truyền từ động vật sang người đang tiếp tục phát tán, lấy đi sinh mạng cũng như làm tổn thất về sức khỏe kinh tế. Thay đổi môi trường và biến đổi khí hậu được xem là một trong các yếu tố ảnh hưởng đến sự gia tăng của bệnh có nguồn gốc từ động vật. Những đại dịch lớn mà nguyên nhân bắt nguồn từ động vật được xem là những đại dịch khủng khiếp nhất mà con người từng trải qua.

Đại dịch Ebola

Bệnh do vi-rút Ebola gây ra ở người. Các nghiên cứu mới đã chỉ ra, dơi ăn côn trùng chính là nguồn gốc của đại dịch bệnh lớn nhất hiện nay. Con người có thể nhiễm vi-rút Ebola do tiếp xúc với máu hoặc chất dịch cơ thể của động vật bị nhiễm.

Các triệu chứng thường khởi phát sau khi bị nhiễm vi-rút từ 2 ngày đến 3 tuần như: Sốt đau họng đau bắp cơ, và nhức đầu Sau đó thường xuất hiện các triệu chứng buồn nôn nôn ói, và tiêu chảy kèm theo các chức năng gan và thận cũng bị suy giảm. Ở giai đoạn này, một số người bắt đầu có các triệu chứng xuất huyết.

Mers

Vi-rút MERS phân lập được tìm thấy ở lạc đà có khả năng nhân lên trong tế bào người. Vi-rút MERS gây ra bệnh viêm đường hô hấp cấp tính nặng. Khoảng 50% số người mắc bệnh có biến chứng nặng và tử vong. Vi-rút lây từ người sang người và có thể lan truyền ra nhiều quốc gia, thành đại dịch.

- Các gia đình có vật nuối cần tiêm phòng cho vật nuôi như tiêm phòng dại cho chó, mèo, tiêm ngừa cúm gia cầm.

- Thực hiện vệ sinh chuồng trại, chăn nuôi sạch sẽ.

Không ăn tiết canh, thức ăn từ động vật chưa nấu chín.

- Vệ sinh cá nhân, rửa tay sạch sẽ trước khi ăn uống hoặc chế biến thực phẩm rửa tay sau khi tiếp xúc với động vật, sử dụng bảo hộ cá nhân khi tiếp xúc với động vật hoang dã, bảo vệ nguồn nước sinh hoạt không bị ô nhiễm bởi các chất thải từ động vật.

- Nuôi cách ly động vật trước khi cho nhập đàn hoặc đưa vào khu vực chăn nuôi để hạn chế  nguy cơ lây truyền bệnh mới cho đàn vật nuôi.

- Thực hiện diệt chuột, ruồi, muỗi và các trung gian truyền bệnh khác.