Chăm sóc trẻ nhiễm HIV/AIDS tại gia đình và cộng đồng

Đối với trẻ nhiễm HIV, việc vệ sinh hàng ngày và một chế độ dinh dưỡng đầy đủ đặc biệt quan trọng, không chỉ giúp trẻ phát triển bình thường về thể chất và tinh thần mà còn giúp trẻ có đủ sức khoẻ chống lại bệnh tật và làm chậm quá trình chuyển sang AIDS...

Vệ sinh đúng cách

Vệ sinh răng miệng

Đối với trẻ dưới 3 tuổi: dùng vải mềm, sạch nhúng nước sạch, lau sạch răng lợi và miệng sau khi ăn. Nếu trẻ bị tưa miệng có thể đánh tưa bằng mật ong nước vò lá rau ngót (theo kinh nghiệm dân gian) hoặc dùng dung dịch tím gentian chấm tại chỗ ngày 1-2 lần; hoặc dùng viên nystatin 0,5gam hoà tan trong 0,5ml nước sạch, sau đó dùng vải mềm chấm vào dung dịch này rồi lau sạch các mảng tưa trắng trong miệng mỗi ngày 2 lần. Nếu tái phát hoặc không khỏi trong 1-2 tuần cần đưa trẻ đến bệnh viện khám bệnh.

Đối với trẻ trên 3 tuổi: đánh răng buổi sáng, sau khi ăn và trước khi đi ngủ. Bàn chải răng, khăn mặt cần để ở nơi sạch, thoáng mát, có ánh nắng mặt trời và sử dụng riêng.

Vệ sinh hàng ngày

Tắm rửa cho trẻ hàng ngày bằng nước sạch và xà phòng (hoặc sữa tắm). Sau khi tắm xong lau khô da bằng khăn sạch, xoa phấn rôm vào các kẽ, nếp da để tránh hăm loét. Quần áo mặc cần thoáng mát về mùa hè và ấm về mùa đông.

Sau khi đi đại tiện cần rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng. Dùng chung nhà vệ sinh với gia đình. Nếu là hố xí bệt cần vệ sinh hàng ngày bằng nước tẩy rửa.

Đối với nhà ở cần sạch và thoáng mát về mùa hè, ấm về mùa đông, không có khói thuốc lá khói than, không nuôi vật nuôi trong nhà.

Chăm sóc trẻ có H tại Trung tâm 02, Hà Nội.

Và dinh dưỡng

Dinh dưỡng đầy đủ sẽ giúp trẻ chống lại các bệnh nhiễm khuẩn làm chậm quá trình chuyển sang AIDS và đáp ứng được nhu cầu phát triển của trẻ.

Đối với trẻ dưới 6 tháng tuổi có mẹ bị nhiễm HIV: Có thể khẳng định rằng sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ dưới 6 tháng tuổi. Tuy nhiên bà mẹ bị nhiễm HIV cho con bú sẽ có thể lây HIV cho con qua sữa mẹ. Vì vậy bà mẹ nhiễm HIV có thể lựa chọn theo hai cách: cho ăn sữa ngoài hoặc bú mẹ.

Nếu bà mẹ có đủ điều kiện cho trẻ ăn các loại sữa khác không phải sữa mẹ (tốt nhất là cho trẻ ăn sữa bột dành riêng cho trẻ dưới 6 tháng tuổi). Với cách này có ưu điểm: trẻ sẽ không bị lây truyền HIV qua sữa mẹ nhưng có nhược điểm: không phải là thức ăn tốt nhất cho trẻ, dễ bị nhiễm khuẩn nếu pha sữa không đúng, không vệ sinh, đắt tiền.

Nếu bà mẹ không có đủ điều kiện để cho trẻ ăn sữa khác thì cho trẻ bú mẹ. Với cách này có ưu điểm, đây là nguồn dinh dưỡng tốt nhất, có các yếu tố chống nhiễm khuẩn giúp trẻ phòng, chống các bệnh nhiễm khuẩn và không mất tiền nhưng có nhược điểm là có thể lây HIV từ mẹ sang con qua sữa mẹ.

Khi đã chọn cách cho trẻ bú mẹ cần cho bú mẹ hoàn toàn mà không được cho trẻ ăn, uống bất cứ thức ăn, nước uống nào khác kể cả nước lọc (trừ thuốc theo chỉ định của bác sĩ). Cho bú đúng cách (miệng mở rộng, ngậm sâu vào quầng đen của vú), tránh viêm nhiễm và xây xát đầu vú. Phát hiện và điều trị sớm viêm loét, tưa miệng ở trẻ. Có thể diệt HIV bằng cách vắt sữa  mẹ (bằng tay hoặc dùng bơm), đun sôi rồi làm nguội ngay bằng cách ngâm cốc sữa vào nước lạnh, cho ăn bằng cốc/ly, thìa/ muỗng. Chỉ nên cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong một vài tháng đầu vì thời gian bú mẹ càng dài thì nguy cơ lây truyền HIV từ mẹ sang con càng cao. Tuyệt đối không cho trẻ vừa bú mẹ vừa ăn sữa khác có thể gây tiêu chảy tổn thương ruột làm HIV dễ xâm nhập vào có thể trẻ. Sau khi cai sữa cho trẻ ăn sữa khác thay thế sữa mẹ.

Đối với trẻ từ 6 tháng đến 2 tuổi: Cho ăn bổ sung (ăn sam, ăn dặm). Sữa (sữa hộp sữa tươi sữa đậu nành ) là  một phần chế độ ăn của trẻ nhiễm HIV.

Thực phẩm cho trẻ đủ 4 nhóm. Nấu bột hay cháo cần có: thịt, cá, tôm, cua đậu phụ trứng hoặc lạc, vừng; rau, củ, quả như rau ngót rau dền rau muống bí ngô. Thêm 1-2 thìa mỡ hay dầu ăn Quả chín đặc biệt tốt cho trẻ nhiễm HIV, nên cần chú ý cho trẻ ăn hàng ngày.

Về số bữa ăn bổ sung trong ngày: Trẻ từ 6-12 tháng tuổi có thể cho ăn 2-3 bữa/ngày. Trẻ từ 13 - 24 tháng tuổi cho ăn 3-4 bữa/ngày kèm thêm 2 bữa phụ như nước quả hay quả chín, sữa bò hay sữa đậu nành bánh quy... Nếu trẻ không ăn thêm sữa, cho ăn 3 bữa chính và 2 bữa phụ/ngày.

Đối với trẻ trên 2 tuổi: trẻ ăn 3 bữa chính cùng gia đình mỗi bữa từ 1-2 bát, ưu tiên cho trẻ ăn thức ăn giàu dinh dưỡng như: thịt, cá, tôm, cua trứng đậu và rau xanh Giữa các bữa ăn chính cần cho trẻ ăn thêm 2 bữa phụ: sữa, bánh, quả chín. Bữa ăn cần có đủ 4 nhóm thức ăn từ nguồn sẵn có tại địa phương: chất bột (gạo, ngô...) chất đạm từ các loại thịt (tốt nhất là thịt bò và thịt gia cầm), đậu đỗ (đậu phụ, vừng, lạc), chất béo (từ dầu thực vật và mỡ động vật, nên chọn mỡ gà, vừng lạc) vitamin chất khoáng và chất xơ (rau củ, rau lá và quả chín). Chế biến thức ăn phải đảm bảo vệ sinh. Cần cho trẻ uống đủ nước, mỗi ngày 6-8 cốc nước (200ml/cốc) gồm nước đun sôi nước rau, nước quả.