Giúp người lớn tuổi chữa bệnh mất ngủ không cần dùng thuốc

Cần biết rõ nguyên nhân, đừng lạm dụng thuốc

Ngủ là trạng thái đặc biệt của cơ thể. Trong trạng thái này, cơ thể tạm thời gián đoạn tất cả liên lạc với môi trường xung quanh. Các cơ quan trong cơ thể đều giảm hoạt động hoặc luôn rơi vào trạng thái nghỉ ngơi giấc ngủ chính là quá trình ức chế lan tỏa, có tác dụng bảo vệ vỏ não, giúp cơ thể phục hồi sức khỏe tăng cường thu nạp các chất dinh dưỡng sau một quá trình hao tổn trong lúc thức vận động làm việc.

Giấc ngủ đóng vai trò rất quan trọng với cơ thể, tốt nhất là nên có một giấc ngủ sâu, không hoặc ít bị thức giấc trong đêm. Với người bình thường, mỗi đêm ngủ khoảng 6 - 7 giờ đồng hồ là đủ. Riêng với người cao tuổi, một giấc ngủ liên tục trong khoảng 5 - 6 giờ cũng đã rất tốt, vì nhu cầu ngủ ở người cao tuổi tuổi ít hơn ở thời kỳ tuổi trẻ. Nếu không đảm bảo được thời gian nói trên, người cao tuổi rất dễ bị tác động tiêu cực sức khỏe

Một trường hợp cụ thể là bà Nguyễn Thị H. (65 tuổi, ở Q. Hoàng Mai, TP. Hà Nội). Bà từng tâm sự với bác sĩ: “Hai tháng gần đây, tôi rất khó ngủ đêm nằm cứ trằn trọc mất 2-3 giờ đồng hồ mới vào được giấc, mà ngủ được 1-2 giờ đồng hồ là lại thức dậy. Thiếu ngủ khiến cho cơ thể tôi rất mệt mỏi nhiều lúc mắt cứ ríu lại. Khổ nỗi, tôi nằm vào giường thì lại không ngủ được nên rất buồn bực và không biết tại sao”.

Còn ông Nguyễn Văn T. (59 tuổi, Cầu Giấy Hà Nội) thì chia sẻ: “Tôi không ngủ được đã lâu rồi. Cứ đêm đến, tôi chỉ nằm mà không tài nào chợp mắt được, mắt nhắm mà đầu óc thì thường xuyên nghĩ ngợi linh tinh. Nhiều hôm nằm chán, tôi lại ra ngoài xem phim đến sáng rồi đi tập thể dục Cứ thế, ban ngày đi làm thì tôi lại cứ ngủ gật, trong người thấy mệt mỏi và đầu óc cứ ong ong”. Ông T. cho biết đã lấy thuốc ngủ và thuốc an thần uống nhưng vẫn không tài nào ngủ được.

Các trường hợp kể trên đều có giấc ngủ không bình thường và có nguy cơ mắc chứng rối loạn giấc ngủ Theo các bác sĩ thần kinh, rối loạn giấc ngủ có thể là triệu chứng của rất nhiều bệnh bên trong cơ thể. Tuy nhiên, phần lớn các trường hợp mất ngủ thường ít tìm ra nguyên nhân thực thể. Nguyên nhân dẫn đến rối loạn giấc ngủ đa phần gắn liền với yếu tố tuổi tác và tâm lý. Vì vậy mất ngủ hay gặp ở người trên 50 tuổi, người gặp phải những biến động trong cuộc sống ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý, tinh thần…
  
Với người cao tuổi, quá trình lão hoá liên quan đến sự thay đổi của hệ thống sinh lý kiểm soát giấc ngủ và hành vi. Đối với người già tỉ lệ mắc các bệnh lý về tim mạch như tăng huyết áp suy tim bệnh lý đường hô hấp như viêm phế quản phổi đái tháo đường sa sút trí tuệ rất cao. Điều này khiến người già thường sử dụng rất nhiều loại thuốc khác nhau, dẫn đến nguy cơ xảy ra tương tác hoặc động thái khác nhau liên quan đến giấc ngủ và hậu quả là làm thay đổi về giấc ngủ. Người già thường có xu hướng sử dụng nhiều loại thuốc (có thể do bác sĩ kê đơn hoặc tự mua về dùng) và những thuốc này có thể gây ra mất ngủ
Một vấn đề ngày càng gặp nhiều, đặc biệt trong xã hội hiện đại ngày nay, đó là những người già luôn phải đối mặt với tình trạng cô đơn, thiếu thốn tình cảm và những người già có nguy cơ về vấn đề kinh tế, tài sản, sự mất mát người thân, tang tóc con cái hư hỏng… Đó cũng chính những nguyên nhân gây ra các tình trạng bệnh lý như lo âu và trầm cảm điều kiện trực tiếp dẫn đến mất ngủ ở lứa tuổi này.

Muốn điều trị mất ngủ thì trước tiên cần phải xác định nguyên nhân của nó. Ví dụ như những bệnh lý xảy ra đồng thời như đau rối loạn vận động chi có chu kỳ trầm cảm và việc điều trị tập trung vào điều trị nguyên nhân này. Khi đã xác định được nguyên nhân thì việc điều trị bao gồm có biện pháp dùng thuốc và không dùng thuốc. Một bệnh nhân có thể được điều trị bởi nhiều bác sĩ trong những lĩnh vực khác nhau và được sử dụng số lượng đơn thuốc tương ứng với từng bệnh lý trong những phạm vi đó.

Tự điều trị mất ngủ không cần dùng thuốc

Tuy nhiên, đối với rối loạn giấc ngủ không nên lạm dụng thuốc ngủ bởi thuốc chỉ có giá trị giải quyết tạm thời. Hơn nữa có rất nhiều loại thuốc ngủ khác nhau mà không phải loại thuốc nào cũng tốt. Đặc biệt, những người bị mất ngủ không nên biến thuốc thành chủ đề trao đổi với nhau mà nên chỉ nên hỏi nhau về việc ngủ được bao lâu, xem nên ăn gì, tập gì và hướng tới cái gì để giấc ngủ trở lại. Đó chính là hướng tới điều trị không dùng thuốc.

Điều trị không dùng thuốc bao gồm các vấn đề cần được thực hiện một cách nghiêm túc để đảm bảo vệ sinh giấc ngủ, đó là đi ngủ và thức giấc đúng giờ, đặc biệt là thức giấc vào buổi sáng đều đặn vào một giờ nhất định, không nên thức giấc vào lúc 6h khi phải đi làm và những ngày cuối tuần thì lại ngủ đến tận chiều. Phòng ngủ phải yên tĩnh, mát mẻ, nên tắt tivi hoặc đài trước khi lên giường đi ngủ, vì việc để ý đến những thông tin trên tivi có thể làm người bệnh lo lắng và khó đi vào giấc ngủ.

Nếu bệnh nhân cảm thấy không ngủ được sau 30 phút thì nên ra khỏi giường làm một việc gì đó, sau đó mới quay trở lại giường khi cảm thấy buồn ngủ Bởi lẽ, cứ tiếp tục nằm trên giường khi chưa ngủ được, người bệnh càng bị tăng thêm sự kích thích, gây khó ngủ. Nếu lau mặt, người bệnh nên lau bằng nước ấm. Trước khi ngủ có thể uống khoảng 50ml sữa bởi người ta thường nói “căng da bụng trùng da mắt” nhưng cũng không nên để no quá tức bụng khó ngủ.

Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao, khoảng 30 đến 40 phút/ngày, mỗi tuần khoảng 3-4 lần sẽ giúp ngủ tốt hơn. Tuy nhiên, người cao tuổi cần tránh tập luyện cơ thể quá sức, kích thích thần kinh khiến ta khó đi vào giấc ngủ. Có thể tập vài động tác co duỗi cơ bắp nhẹ nhàng ba giờ trước khi lên giường hoặc làm các động tác như xoa mặt, xoa gáy, xoa tai, xoa bụng, xoa ngực mỗi nơi mươi lần, chà hai bàn chân bàn tay cho máu huyết lưu thông tinh thần thư giãn rồi thảnh thơi vào giường nằm ngủ.

Buổi tối, người già chỉ nên nghỉ ngơi, không nên lo lắng hay làm việc trước khi đi ngủ, tránh các sự việc gây căng thẳng chuyển sang các hoạt động khác có lợi hơn cho giấc ngủ như đọc sách báo, nghe nhạc. Không nên uống rượu bia caffein, tranh luận những vấn đề gây căng thẳng trước khi đi ngủ. Không nên xem phim trước khi đi ngủ bởi người già não vốn đã hoạt động rất nhiều, khi chuyển sang trạng thái ngủ rất khó khăn, nếu xem tivi sẽ làm suy nghĩ và não hoạt động nhiều hơn. Không nên uống nhiều nước trước khi ngủ để tránh đi tiểu đêm làm mất giấc ngủ thì sẽ rất khó ngủ trở lại.