Trả giá đắt khi chăm sóc trẻ sơ sinh sai cách cha mẹ nên đề phòng

Một trong những sự cố đau lòng khi chăm sóc trẻ sơ sinh thiếu tháng diễn ra mới đây tại Anh là lỗi chèn ống thông cho bé gái ra đời mới 26 tuần tuổi gây nát nội tạng, tử vong ngay trên ngực mẹ.

Sai lầm do luồn ống UVC không đúng cách

Đến nay đã tròn hai năm, sau cái chết của con gái Isabella Hope Hill ra đời mới được 26 tuần gia đình chị Dan Hill ở Wigan, Lancashire vẫn chưa nguôi ngoai. Cũng trong thời gian ngắn này gia đình chị đã vận động thành công Cơ quan Dịch vụ y tế Anh (NHS) cho ban hành một bộ hướng dẫn về chăm sóc trẻ sơ sinh thiếu tháng nhằm hạn chế những sự cố tương tự tái diễn.

Chuyện bắt đầu cách đây hai năm khi đang mang thai con gái được 26 tuần tuổi nhau thai của chị Dan Hill bắt đầu trục trặc, suy yếu dẫn đến bị tiền sản giật buộc phải cấp cứu sinh mổ gấp, bé gái ra đời nặng chỉ có 1 pound, 13aoxơ (822g), được đặt tên là Isabella Hope Hill. Do chào đời quá sớm nên Isabella đã được chăm sóc tại Khoa điều trị tích cực ở bệnh viện Phụ sản Liverpool (LWH). Ngay sau khi nhập viện, các chuyên gia nhi ở LWH đã tiến hành luồn một ống thông tĩnh mạch rốn (UVC), để giúp Isabella tiếp nhận nguồn sữa mẹ giúp cơ thể phát triển. Đáng tiếc, ống UVC đã đặt sai cách, nghiêm trọng hơn, sau đó người ta lại không tiến hành chụp X-quang để theo dõi. Đây là cách làm vô nguyên tắc, đi ngược các quy định chăm sóc trẻ sinh non do chính LWH ban hành, hậu quả làm cho Isabella bị nhiễm trùng nặng.

Thay vì phát triển bình thường, cơ thể Isabella ngày một teo tóp và sốt cao. Nhớ lại sự cố này, chị Dan Hill, 34 tuổi cho biết: “Lúc đó tôi mường tượng thấy điều gì đó bất an, nhưng bác sĩ lại giấu không cho biết, khi vỡ lẽ gan của Isabella đã xuất hiện tình trạng xơ rỗ. Thậm chí, bác sĩ còn động viên, ca ngợi Isabella là chiến binh dũng cảm, mọi thứ tiến triển tốt đẹp và sớm được về với mẹ”. Tám ngày sau, gia đình Dan Hill đã nhận tin dữ, nhưng mọi cái đã quá muộn, Isabella chết ngay trên ngực mẹ.

Ngay sau khi con qua đời, một thảm kịch khác ập tới, chị Dan Hill đã bị sốc nặng, tổn thương thận và huyết áp tăng vọt. Đây là hệ lụy kéo dài của chứng tiền sản giật nhưng do stress tăng nên bệnh tình lại càng trầm trọng. Chồng chị Dan Hill phải nghỉ việc để chăm sóc, gia đình lâm vào nợ nần, ngôi nhà ở Wigan, Lancashire phải bán đi để thanh toán nợ nần. Sau cái chết của Isabella, gia đình chị Dan Hill đã quyết định tham gia chiến dịch vận động Cơ quan Dịch vụ y tế Anh (NHS) cho ra đời một bộ hướng dẫn mới về chăm sóc trẻ sơ sinh thiếu tháng nhằm sớm chấm dứt những bi kịch tương tự do sai lầm chuyên môn gây ra.

Với sự hậu thuẫn của nghị sĩ Andy Burnham và bệnh viện LWH, bộ hướng dẫn chính thức về chăm sóc trẻ sơ sinh thiếu tháng đã được công bố, sẽ được đưa vào thực hiện ngay cuối năm 2015.

Những điều cần biết khi chăm sóc trẻ sinh thiếu tháng

Liên quan đến chăm sóc trẻ sinh thiếu tháng, các chuyên gia ở bệnh viện Mayo Clinic (MC) Mỹ vừa cập nhật một số điều lưu ý, đặc biệt là các biến chứng ngắn hạn như:

- Về hô hấp: do hệ thống hô hấp chưa trưởng thành, phổi bị thiếu surfactant, hợp chất cho phép phổi co bóp bình thường, nên trẻ dễ mắc chứng loạn sản phế quản phổi, ngưng thở.

- Về tim mạch: thường gặp nhất là bệnh còn ống động mạch (PDA) và huyết áp thấp PDA là tình trạng hai động mạch chủ dẫn máu đến tim không đóng, tạo ra quá nhiều máu chảy qua tim và gây suy tim cũng như các biến chứng nan y khác

- Vấn đề về não: nguy cơ chảy máu trong não hay xuất huyết não thất. Hầu hết là nhẹ nhưng một số trẻ lại chảy máu trầm trọng gây tổn thương não vĩnh viễn.

- Kiểm soát nhiệt độ: trẻ sinh non dễ bị mất thân nhiệt nhanh, không thể tạo ra đủ nhiệt để chống chọi những gì đã mất đi qua bề mặt của cơ thể. Hạ thân nhiệt có thể dẫn đến khó thở và có lượng đường trong máu thấp.

- Vấn đề về tiêu hóa: sinh thiếu tháng, hệ thống tiêu hóa chưa trưởng thành, khiến trẻ dễ mắc phải các biến chứng viêm ruột hoại tử (NEC). Vì vậy cần cho trẻ ăn ngay sau sinh, trẻ chỉ thu nạp sữa mẹ, và nếu được cung cấp thức ăn đầy đủ sẽ hạn chế rủi ro phát sinh NEC.

- Các vấn đề máu: như thiếu máu và vàng da do cơ thể không có đủ các tế bào máu đỏ.

- Các vấn đề chuyển hóa: trẻ sinh non thường có nhiều vấn đề liên quan chuyển hóa, như lượng đường trong máu thấp do gan chưa trưởng thành để chuyển đổi glycogen thành glucose

- Về hệ thống miễn dịch: hệ thống miễn dịch kém phát triển, trẻ dễ bị nhiễm trùng, đặc biệt nhiễm trùng huyết, một biến chứng nguy hiểm đe dọa đến tính mạng.

Chăm sóc trẻ sơ sinh thiếu tháng phải cần đến dịch vụ đặc biệt, thường do Khoa điều trị tích cực trẻ sơ sinh (NICU) đảm nhận. Trong một số trường hợp, trẻ sinh non cần phải được đưa đến bệnh viện để được chăm sóc đầy đủ. Đội ngũ y tế sẽ làm mọi thứ để giúp bé phát triển bình thường, tuy nhiên vai trò của phụ huynh cũng rất cần thiết. Chăm sóc trẻ sơ sinh thiếu tháng cần quan tâm đến các chức năng như:

- Chức năng điều hòa thân nhiệt: như trên đề cập, trẻ sinh non dễ bị hạ thân nhiệt do lớp mỡ dưới da quá mỏng, khả năng sinh nhiệt kém… nên nhiệt độ môi trường rất dễ ảnh hưởng. Duy trì thân nhiệt thích hợp, nếu để thân tụt dưới 35 độ C dễ dẫn tới hàng loạt các biến chứng như suy hô hấp tổn thương thần kinh và xuất huyết não.

- Chức năng hô hấp: do sức khỏe yếu, lồng ngực dễ biến dạng, phổi giãn nở kém, các phế nang chưa trưởng thành…, gây khó khăn cho việc trao đổi khí vì vậy đảm bào cho trẻ hô hấp đầy đủ là điều quan trọng.

- Chức năng hệ thần kinh: trẻ sinh thiếu tháng dễ bị tổn thương bởi những tác động tiêu cực của các bộ phận khác, nhất là khi thiếu dưỡng khí. Ngoài ra khoa học còn phát hiện thấy hai loại hormone là progesteron và oksytocyna có tác dụng tốt cho sức khỏe tế bào thần kinh. Nhưng ở trẻ sinh thiếu tháng hai loại hormone này bị thiếu hụt nên làm tăng nhiều bệnh thần kinh trong đó có bệnh tự kỷ

- Tầm quan trọng của sữa mẹ: sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ, kể cả nhóm sinh thiếu tháng, lý do sữa có chứa protein giúp chống nhiễm trùng và thúc đẩy tăng trưởng. Tuy nhiên việc cho trẻ bú sữa mẹ ở nhóm sinh non lại không dễ dàng bởi cơ miệng yếu, không đủ sức để hút sữa nên người chăm sóc, kể cả mẹ bầu phải kiên nhẫn. Mặc dù bé sinh thiếu tháng có thể không thể tự bú nên có thể được đưa vào cơ thể bé bằng nhiều cách và thận trọng để tránh trường hợp gây tổn thương các bộ phận nội tạng Có thể bơm ngay sau khi sinh, tần suất ít nhất 6-8 lần/ngày. Ngoài ra, hãy tư vấn bác sĩ về nhu cầu cho bé qua đường sữa mẹ hay sữa công thức

- Dành nhiều thời gian với con: như nói chuyện với bé bằng giọng yêu thương và tăng cường tiếp súc da với bé. Khi bé đã khỏe có thể nâng niu, bế ẵm hoặc có thể massage nhẹ nhàng cho trẻ, đây là liệu pháp rất cần và có tác dụng tức thì, vừa massage vừa trò chuyện, hát ru cho bé nghe, liệu pháp nuôi dưỡng trẻ sinh thiếu tháng hiệu quả, dễ làm, giúp cho trẻ nhanh lớn giống như khi bé còn trong bụng mẹ.