Bảo vệ sức khỏe người cao tuổi đúng cách trong mùa đông

Vào thời điểm khí hậu lạnh buốt ở miền Bắc như hiện nay cần có những biện pháp tích cực nhằm giữ sức khoẻ và đề phòng tai biến rất dễ xảy ra ở người cao tuổi. Chính vì vậy, những biến pháp giữ ấm là rất cần thiết, nhưng không phải ai cũng biết giữ ấm đúng cách và an toàn.

Người cao tuổi dễ nhiễm bệnh vào mùa lạnh

Thời tiết lạnh giá với nhiệt độ thấp dưới ngưỡng bình thường sẽ ảnh hưởng tới cuộc sống của tất cả mọi người nhưng đối với người cao tuổi, việc đảm bảo cho một cơ thể khỏe mạnh trong giai đoạn mùa đông lại càng khó khăn hơn. Ở người già, khối cơ giảm xuống dần theo tuổi.

Lượng cơ giảm có nghĩa là tấm áo che phủ cơ thể bị mỏng đi và những cơ quan quan trọng như tim phổi gan thận… sẽ kém được bảo vệ, các mạch máu lớn sẽ tiếp xúc nhiều với không khí lạnh và nhiệt độ sẽ bị mất làm cho thân nhiệt bị giảm.

Lớp mỡ dưới da giảm nhiều do ăn uống kém không bù đủ lượng tiêu hao vì vậy lớp “cách nhiệt” tốt nhất của cơ thể bị giảm hoặc mất tác dụng. Số lượng mạch máu bị giảm cùng với khối cơ và sự tưới máu cũng kém dần do thành mạch bị xơ vữa, kém dãn nở nên da người già thường lạnh hơn người trẻ vào mùa đông.

Không khí lạnh là một yếu tố tác động không tốt với đường hô hấp từ đó làm bùng phát các bệnh hô hấp mạn tính ở người già chưa kể môi trường ẩm thấp tạo thuận lợi cho các vi khuẩn virut gây cúm, gây viêm phổi phát triển mạnh, dễ tấn công người cao tuổi và cũng là nguyên nhân khiến nhiều người cao tuổi phải nhập viện vì các bệnh như viêm phổi, viêm phế quản tim mạch đột quỵ

Theo thống kê của Viện Lão khoa bệnh viện Bạch Mai… trong những ngày gần đây, lượng bệnh nhân phải nhập viện do đột quỵ hay mắc những bệnh nguy hiểm liên quan đến tim mạch, hô hấp tăng 25 - 30%. Nhiệt độ lạnh sâu và kéo dài rất bất lợi cho sức khoẻ đối với người lớn tuổi, do những mô mỡ cung cấp nhiệt trong cơ thể không còn nhiều.

Chính vì vậy, những biến pháp giữ ấm là rất cần thiết. Trong những ngày lạnh, một số người già thường bôi dầu gió khắp người vì cho rằng làm vậy sẽ ấm hơn. Nhưng điều này là không đúng, đó chỉ là cảm giác nóng giả tạo tức thời chứ không đem lại nhiệt.

Giữ ấm cơ thể và phát hiện sớm dấu hiệu bất thường

Mặc đủ ấm ngay cả khi ở nhà và khi ra ngoài bằng áo len dạ, áo khoác, khăn quàng cổ, mũ len, đi tất dày. Mặc đủ ấm giúp cơ thể tránh được sự mất nhiệt khi trời lạnh. Có thể dùng khăn len che mũi, miệng nếu phải đi ra ngoài trời có gió lạnh để tránh hít thở không khí lạnh và khô dễ bị viêm mũi họng, thậm chí viêm phế quản viêm phổi hoặc làm khởi phát đợt cấp COPD bệnh phổi mạn tính…

Mặc ấm càng cần thiết đối với một số người bị chứng dị ứng do lạnh: mẩn ngứa hắt hơi chảy nước mũi khó thở kiểu hen. Tạo một môi trường ấm áp khi làm việc, tập luyện và nghỉ ngơi. Phòng ở phải đảm bảo thông thoáng nhưng ấm và tránh bị gió lùa. Cửa ra vào, cửa sổ nên có rèm hoặc kính che bớt gió nếu phải mở ra đóng vào nhiều.

Mùa lạnh nếu có thể, nên lắp lò sưởi hoặc sử dụng bóng điện đỏ cho ấm. Tuy nhiên, cần lưu ý đến nhiệt độ thích hợp, tránh bị bỏng. Bên cạnh đó, trước khi đi ngủ, người già nên ngâm chân bằng nước ấm pha chút muối hoặc gừng. Đây là biện pháp rất hữu hiệu để tạo giấc ngủ ngon và sâu hơn. Chú ý không đưa bếp than tổ ong hoặc than củi vào sưởi rồi đóng kín cửa sẽ gây ngộ độc khí CO, một loại khí độc gây tử vong cao.

Tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột. Nếu không có việc cần thiết, nên tránh đi ra ngoài trời lạnh. Người già ban đêm hay thức dậy do khó ngủ hoặc do chứng tiểu đêm Nếu không có nhà vệ sinh trong nhà, nên dậy trước, mặc đủ ấm, mở cửa từ từ cho quen với nhiệt độ thấp bên ngoài sau đó mới ra. Nếu dậy sớm tập thể dục hoặc có việc phải đi ra ngoài cũng làm như vậy.

Nhiều trường hợp do thay đổi nhiệt độ quá nhanh, cơ thể người già không đáp ứng kịp dẫn đến tai biến mạch não, nhồi máu cơ tim… hết sức nguy hiểm. Trời lạnh, người cao tuổi cần hạn chế đến mức tối đa việc ra ngoài, nhằm tránh những tai biến đột ngột có thể xảy ra.

Trong trường hợp cần thiết gia đình nên bố trí để người già di chuyển bằng những những phương tiện kín gió như ô tô, tàu hoả. Ngoài việc lưu ý đến quần, áo, khăn quàng đủ ấm, cần tránh để người già bước ra ngoài đột ngột từ trong nhà ra ngoài, hoặc trên tàu, xe bước xuống bởi nhiệt độ bên trong và ngoài quá chênh lệch có thể sẽ gây ra hiện tượng co mạch máu não, gây tai biến. Bên cạnh đó, cần động viên người già tăng cường sử dụng thực phẩm đồ uống tăng cường nhiệt như thịt, cháo bổ dưỡng, trà gừng…

Ngoài ra, việc ăn đủ các chất đường protein đặc biệt là mỡ giúp cho cơ thể có cơ chất để sinh năng lượng chống rét. Mùa lạnh có thể ăn nhiều hơn mùa hè do cơ thể phải tiêu tốn calorie nhiều hơn để bù lại lượng nhiệt mất ra môi trường. Nên ăn thức ăn nấu chín kỹ, mềm, dễ tiêu, số lượng ít nhưng chất lượng phải đảm bảo như súp, cháo thịt, các món hầm… Chia thành nhiều bữa nhỏ, không nên dồn ép vào 1-2 bữa trong ngày sẽ làm cơ thể người già khó hấp thu.

Buổi sáng và trưa nên ăn thức ăn giàu calori và bữa tối ăn nhẹ nhàng hơn kèm theo chút hoa quả Tránh ăn quá no, uống quá nhiều vào bữa tối vì có thể là nguyên nhân mất ngủ do đầy bụng chướng hơi, do đi tiểu nhiều Tuyệt đối không dùng rượu để “chống rét” vì rượu gây dãn mạch, khi ra ngoài lạnh rất nguy hiểm.

Thường xuyên tập luyện đều đặn giúp cho cơ thể giữ được khối lượng cơ, cơ không bị teo, nhão; giúp cho khí huyết lưu thông tinh thần sảng khoái; củng cố và tăng cường sự hoạt động của hệ tim mạch, hô hấp; giảm đường huyết; giảm mỡ máu; ăn uống chóng tiêu và giúp cho cơ thể tăng khả năng chịu lạnh.

Khi tập thể dục cũng phải chọn chỗ kín gió, ấm áp, thậm chí có thể tập ngay trong nhà khi thời tiết quá lạnh. Khi tập thể dục, đi bộ, chạy, chơi cầu lông… nên mặc áo khoác, khởi động kỹ cho người ấm lên sau đó mới bỏ áo ngoài và tập luyện.

Người già nên chú ý chỉ tập luyện sao cho vừa sức và không nên cố tập khi thời tiết quá lạnh. Tuy nhiên, cần lưu ý đến nhiệt độ thích hợp, tránh bị bỏng. Bên cạnh đó, trước khi đi ngủ, người già nên ngâm chân bằng nước ấm pha chút muối hoặc gừng. Đây là biện pháp rất hữu hiệu để tạo giấc ngủ ngon và sâu hơn.

Dù đã cẩn thận đề phòng nhưng tai biến ở người cao tuổi vẫn có thể xảy ra. Trong những trường hợp thấy người cao tuổi có biểu hiện như: Nhức đầu chóng mặt (cảm giác quay), hiện tượng quên hoặc rối loạn cảm xúc (buồn giận thất thường...), rối loạn ngôn ngữ nói ngọng cấm khẩu, méo mồm hoặc nặng hơn là liệt nửa người cần phải tới ngay bệnh viện để được điều trị kịp thời.

Đối với những người bị tai biến khi thời tiết giá rét, trong khi chờ đợi xe cấp cứu đến hãy để bệnh nhân nằm nơi ấm áp, kín gió; tăng cường nhiệt, giữ ấm ngực, cổ, đầu và bẹn bằng những thiết bị tăng cường nhiệt như chăn, túi chườm. Chú ý, không nâng cao chân bệnh nhân vì làm vậy máu sẽ dồn nhiều về phía trên người, khiến chân bị băng lạnh nhiều hơn.