Phòng tránh với căn bệnh viêm não Nhật Bản sau mưa lũ

Bệnh viêm não Nhật Bản B (VNNBB) thường xuất hiện vào mùa hè, mùa mưa nhiều, bệnh lây truyền là do muỗi, vì vậy, mùa mưa lũ bệnh VNNBB vẫn có nguy cơ xuất hiện, bùng phát. Được biết, ở TP.HCM hiện đang có một người lâm bệnh này trong tình trạng nguy kịch. Bệnh VNNBB có khả năng lây nhiễm mạnh, bệnh cảnh rất nặng và nguy cơ tử vong cao, vì vậy, hiểu biết về bệnh để biết cách phòng ngừa là cần thiết.

VNNBB dễ xuất hiện trong mùa mưa bão

Mùa mưa thời tiết rất thuận lợi cho các loài muỗi phát triển và vì vậy, bệnh VNNBB rất có khả năng xuất hiện, bùng phát. Bệnh VNNBB do virut Arbo gây ra. Bệnh lây lan giữa người bệnh với người lành, hoàn toàn khác với bệnh viêm màng não mủ do vi khuẩn não mô cầu hoặc H. Influenzae hoặc St.pneumoniae. Môi giới truyền bệnh VNNBB là muỗi Culex. Bệnh VNNBB lây từ vật chủ này sang vật chủ khác và từ người bệnh sang người lành do muỗi Culex hút máu và truyền bệnh. Ở Việt Nam, loài muỗi Culex sinh sản mạnh nhất vào mùa hè, mùa mưa. Muỗi Culex có đặc điểm hoạt động mạnh nhất (hút máu người) vào lúc chập tối.

Bệnh VNNBB thường gặp ở trẻ em nhất là trẻ em dưới 10 tuổi, bởi vì ở độ tuổi này có sức thụ bệnh cao với bệnh VNNBB hơn người trưởng thành, đặc biệt là ở các trẻ chưa có miễn dịch đối với virut Arbo gây bệnh. Người trưởng thành vẫn có khả năng mắc bệnh VNNBB khi trong cơ thể không có miễn dịch chống virut gây bệnh VNNBB. Đặc điểm của virut VNNBB là rất có ái lực với tế bào thần kinh, chính vì vậy, khi virut vào máu, chúng nhanh chóng đến hệ thần kinh trung ương và nhân lên mạnh mẽ ở đó, gây nên các phản ứng như sốt cao và gây tổn thương hệ thần kinh Tuy vậy, một người sau khi mắc bệnh VNNBB thì có miễn dịch vững bền.

Coi chừng để lại di chứng

Thời kỳ nung bệnh của VNNBB thường kéo dài từ 5 - 7 ngày, sau đó là thời kỳ khởi phát. Thời kỳ khởi phát xuất hiện các triệu chứng như viêm long đường hô hấp trên (sổ mũi viêm họng nghẹt mũi ho ), sốt cao đột ngột (trên 39 - 40oC) kèm theo đau đầu đặc biệt là ở vùng trán. Có thể có rối loạn tiêu hóa (đau bụng có kèm theo đi ngoài phân lỏng buồn nôn nôn), nhất là ở trẻ nhỏ.

Tính chất nôn là nôn vọt và không lệ thuộc vào bữa ăn (nôn bất kỳ lúc nào). Trẻ bệnh có biểu hiện cứng gáy và tăng trương lực cơ và có thể xuất hiện lú lẫn mất dần ý thức. Tiếp đến là thời kỳ toàn phát. Ở thời kỳ này thì các dấu hiệu đã có ở thời kỳ khởi phát nhưng tăng mạnh, đặc biệt là các dấu hiệu thần kinh như cuồng sảng, ảo giác hoặc kích động, tăng trương lực cơ làm cho trẻ bệnh nằm trong tư thế co quắp "kiểu cò súng".

Co giật cũng có thể xuất hiện hoặc bị bại, liệt cứng. Đối với loại bệnh nặng thì có thể u ám lúc ban đầu rồi dần dần đi vào hôn mê Ngoài ra có các dấu hiệu về thần kinh thực vật tăng lên rõ rệt như vã mồ hôi rối loạn vận mạch dưới da (da lúc đỏ, lúc tái), rối loạn nhịp thở và tăng tiết dịch ở hệ hô hấp Bước sang tuần thứ 2, các triệu chứng như sốt, triệu chứng thần kinh tim mạch dần dần giảm (gọi là thời kỳ lui bệnh). Một số bệnh nhân sau giai đoạn này có thể để lại di chứng như bại, liệt chi hoặc liệt các dây thần kinh sọ não hay rối loạn sự phối hợp vận động.

Biến chứng trong bệnh VNNBB cũng rất nặng nề, đặc biệt là viêm phổi viêm phế quản hoặc viêm phế quản - phổi do bội nhiễm vi khuẩn Ngoài ra, có thể gặp một số có di chứng muộn sau 1 năm hoặc lâu hơn như động kinh, Parkinson. Bệnh VNNBB có tỷ lệ tử vong cao (khoảng từ 20 - 80%), thường gặp ở những bệnh nặng như có co giật hôn mê sâu, nằm lâu ngày, suy kiệt viêm phổi nặng.

Phòng bệnh VNNBB thế nào?

Điều quan trọng nhất là cần tuyên truyền rộng khắp trong toàn dân về tác hại của bệnh VNNBB, nguy hiểm của muỗi và vai trò của bọ gậy (lăng quăng) là con đẻ của muỗi, đồng thời phổ biến các biện pháp diệt bọ gậy và muỗi trưởng thành bằng mọi hình thức. Các biện pháp thường áp dụng là khơi thông hệ thống cống rãnh, lấp ao tù, nước đọng sau các trận mưa.

Đậy kín các chum vại đựng nước không cho muỗi vào đẻ trứng thay nước trong lọ cắm hoa hàng ngày, bắt muỗi bằng bẫy, bằng vợt, bằng đèn và áp dụng các biện pháp dùng hóa chất diệt muỗi như phun, tẩm màn và dùng hương xua, diệt muỗi.  

 

Biện pháp phun hóa chất diệt muỗi là biện pháp rất hữu hiệu nhưng cần tiến hành đồng bộ cho tất cả các hộ gia đình trong thôn, tổ dân phố, không được bỏ sót bất kỳ một gia đình nào để không còn nơi trú ẩn của muỗi.   Khi ngủ, cần nằm màn tránh muỗi đốt; nếu màn rách, thủng, cần khâu, vá cẩn thận không cho muỗi chui vào đốt, hút máu. Cần phát hiện sớm bệnh nhân mắc bệnh VNNBB để cách ly. Cho đến nay, người ta thấy biện pháp tiêm vacc4in VNNBB để gây miễn dịch chủ động là biện pháp hiệu quả nhất trong phòng bệnh VNNBB.