Mách nhỏ những điều cần biết về áp-xe gan ở trẻ em do giun,

Giun chui ống mật (GCOM) là một bệnh không hiếm gặp ở trẻ. Trên lâm sàng, giun chui ống mật có thể bị chẩn đoán nhầm với nhiều bệnh như viêm ruột thừa, sỏi mật, viêm túi mật... Ngoài ra, nếu giun chui ống mật không được phát hiện và xử trí kịp thời có thể gây áp-xe gan ở trẻ em. Thống kê cho thấy GCOM là bệnh cấp cứu ở trẻ chiếm vị trí thứ hai sau cấp cứu viêm ruột thừa.

Giun chui lên ống mật bằng cách nào?

Có nhiều nguyên nhân làm cho giun từ ruột non đi ngược lên tá tràng rồi chui vào ống dẫn mật, túi mật.

Nguyên nhân hay gặp nhất là dùng thuốc tẩy giun không đủ liều làm cho giun không bị liệt hẳn mà kích thích làm rối loạn vận động của giun, giun sẽ chuyển động không định hướng từ ruột non đi lên tá tràng rồi chui vào đường dẫn mật túi mật Cũng có ý kiến cho rằng do dịch vị dạ dày bài tiết kém cho nên giun mới có điều kiện chui ngược dòng đi lên, bởi vì dịch vị có độ axit rất thấp cho nên không thích hợp với nhiều loài vi sinh vật nói chung và cả loài giun nói riêng. Cũng có ý kiến cho rằng do môi trường của ruột thay đổi như trong bệnh tiêu chảy hoặc táo bón dài ngày làm cho giun đi tìm một môi trường thích hợp hơn để sống và tồn tại. Một số ý kiến qua kết quả xét nghiệm và siêu âm cho thấy, đối với trẻ bị GCOM là do số lượng giun trong ruột quá nhiều làm cho chất dinh dưỡng đối với chúng thiếu, vì vậy giun đi tìm môi trường mới thích hợp hơn.

Nhận biết bệnh GCOM

Triệu chứng của bệnh GCOM rất rầm rộ, thường đau bụng vùng thượng vị, lệch sang phải đau đột ngột, dữ dội hoặc đau từng cơn cơn đau dữ dội làm cho trẻ vã mồ hôi mặt tái xanh, tái nhợt, quằn quại. Thường trẻ nằm chổng mông (tư thế phủ phục) để làm giảm cơn đau, tay ôm bụng hoặc cào cấu quần áo, cào cấu vào vùng thượng vị. Với trẻ nhỏ khi bị GCOM, trẻ thích bế vác lên vai và áp bụng vào vai bố, mẹ để đỡ đau hơn. Đau bụng thường kèm buồn nôn hoặc nôn. Trẻ có thể bị sốt cao do giun mang vi khuẩn từ phân đi lên làm viêm nhiễm đường dẫn mật. Cơn đau đột nhiên dịu hẳn đi nhưng trẻ thì bị mệt lả khát nước nhưng uống vào lại nôn ra hết rồi lại xuất hiện cơn đau khác, cứ như vậy lặp đi lặp lại nhiều lần. Khám bụng thấy có phản ứng vùng thượng vị, nhất là vùng dưới sườn bên phải, ấn mũi ức rất đau. Trong một số trường hợp điển hình, bác sĩ giàu kinh nghiệm có thể sờ thấy búi giun.

Nếu có điều kiện chụp Xquang tá tràng có thuốc cản quang có thể thấy hình ảnh của giun trong tá tràng hoặc phần II của tá tràng; nếu Xquang có cản quang túi mật và đường dẫn mật có thể thấy hình ảnh của giun trong túi mật hoặc trong đường dẫn mật; xét nghiệm dịch mật hút từ tá tràng có thể thấy trứng giun đũa; xét nghiệm phân có thể thấy nhiều trứng giun đũa Xét nghiệm công thức máu nhất là trường hợp có sốt thấy bạch cầu tăng cao, đặc biệt là bạch cầu đa nhân trung tính và bạch cầu ái toan. Chỉ hết triệu chứng đau dữ dội ngay chừng nào giun ra khỏi ống dẫn mật.         
Đau bụng buồn nôn nôn sốt ở trẻ nhỏ rất dễ nhầm với viêm ruột thừa Đau bụng vùng thượng vị có thể nhầm với hội chứng dạ dày (mặc dù tỷ lệ trẻ em mắc bệnh về dạ dày thấp, nhưng không phải không gặp). Tắc ruột lồng ruột cũng có các triệu chứng đau bụng buồn nôn...GCOM liên quan tới cơ quan nào trong cơ thể?

Nếu giun không ra khỏi ống dẫn mật, vẫn nằm trong đó hoặc chui vào túi mật có nguy cơ làm tắc ống dẫn mật kèm theo có vi khuẩn từ ruột đi cùng sẽ gây viêm đường dẫn mật viêm túi mật gây nên sốt cao. Người ta thấy rằng nếu giun không xuống được tá tràng mà đi vào túi mật thì gây đau bụng liên tục kèm trướng bụng, sốt, ứ mật và vàng da dễ nhầm với sỏi mật (sỏi mật cũng là một nguyên nhân do giun chui vào túi mật chết ở đó rồi biến thành sỏi). GCOM cũng có thể làm liên lụy đến tụy vì rất có thể gây viêm tuyến tụy viêm tụy gây đau vùng thượng vị (nguyên nhân viêm tuyến tụy còn do nhiều nguyên nhân khác nữa). GCOM cũng có thể gây nên áp-xe gan do giun, là một bệnh có thể gặp sau khi bị GCOM.

Đưa ngay trẻ đến cơ sở y tế khi nghi bị GCOM

Khi xác định trẻ bị GCOM, bác sĩ sẽ có hướng xử trí thích hợp. Không phải mọi trường hợp trẻ bị GCOM đều phẫu thuật lấy giun trừ khi bệnh diễn biến lâu ngày, giun không ra khỏi ống dẫn mật làm tắc mật hoặc có nguy cơ gây áp-xe gan bởi vì sau phẫu thuật rất có thể giun từ ruột lại chui lên theo hướng "có mùi hương" để lại của giun lên lần trước. Người ta nghiên cứu thấy giun đũa đi đến đâu là nó tiết ra một chất hương(pheromone). Chất hương này sẽ có tác dụng lôi kéo các con giun khác đi theo.Vì vậy sau khi bị GCOM mà không có biện pháp tiêu diệt giun (tẩy giun) trong ruột thì bị GCOM tái phát là rất có thể. Do đó biện pháp tẩy giun triệt để sau khi trẻ đã khỏi bệnh GCOM là hết sức cần thiết.