Táo bón trẻ em, những điều cơ bản bố mẹ nào cũng phải biết

Táo bón trẻ em là bệnh thường gặp ở trẻ em do hệ tiêu hóa của bé còn non nớt.  Nếu các mẹ không biết và không có cách chữa trị táo bón hiệu quả thì sẽ gây ra nhiều hậu quả nguy hiểm.

Những hiểu biết cơ bản về táo bón trẻ em

Rất nhiều bà mẹ lo lắng mang con đến phòng khám vì bé mãi 4-5 ngày mới đại tiện một lần, hoặc trước đây bé đại tiện 2-3 lần mỗi ngày thì nay bé lớn lên chỉ còn đi mỗi ngày 1 lần, v.v…

Liệu các trường hợp đó có phải là táo bón hay không? Câu trả lời là: KHÔNG. Nếu bé 4-5 ngày mới đại tiện nhưng phân vẫn mềm, tơi xốp thì không gọi là táo bón. Tương tự, bé ngày càng lớn thì số lần đại tiện trong ngày càng giảm đi cũng là hiện tượng sinh lý bình thường.

Táo bón trẻ em là khi bé đi đại tiện thưa thớt (dưới 3 lần mỗi tuần) hoặc đại tiện khó khăn, gây ra sự khó chịu căng thẳng (phân cứng, rặn đau ngồi lâu tiêu khó khăn, đôi khi chảy máu hậu môn) .Theo ước tính, hầu như bé nào cũng có ít nhất 1 lần bị táo bón nhưng chỉ thoáng qua rồi hết. Những bé bị táo bón kéo dài vài tuần lễ được gọi là táo bón mạn tính và cần những sự chăm sóc toàn diện từ chế độ ăn chế độ sinh hoạt, trấn an tâm lý và sử dụng thuốc

Đại tiện khó khăn là dấu hiệu táo bón trẻ em

Trẻ độ tuổi nào thường mắc táo bón?

Có 3 thời điểm táo bón dễ xảy ra táo bón trẻ em:

Giai đoạn chuyển từ chế độ ăn lỏng sang đặc (ăn dặm),

Thời kỳ bé tập ngồi bô một mình (tuổi biết đi),

Giai đoạn bắt đầu đến trường (mẫu giáo, tiểu học).

Làm sao nhận biết bé bị táo bón?

Ngoài việc đếm số lần đi tiêu trong 1 tuần và xem tính chất phân như đã nói ở trên, các bé bị táo bón còn có nhiều biểu hiện khác, đôi khi bị lầm với các rối loạn khác.

- Chướng bụng

- Đau bụng

- Biếng ăn

- Chậm lên cân

- Són phân do táo bón kéo dài (có ít phân lỏng dính ở đáy quần của bé mà bé hoàn toàn không hay biết)

Ngoài ra, một số bé có biểu hiện “nín nhịn”, không chịu đi tiêu như ngồi xổm, gồng cứng người, bắt chéo 2 chân, hay đỏ mặt hoặc bấu chặt vào mẹ, v.v

Nguyên nhân gây táo bón trẻ em

Táo bón chức năng

Có đến 95% các bé bị táo bón không tìm ra nguyên nhân, tức là thăm khám và xét nghiệm thông thường (thử máu, siêu âm, Xquang) không phát hiện bất thường. Những trường hợp này gọi là “táo bón chức năng”.

Nguyên nhân táo bón trẻ em có thể là sự chưa hoàn thiện của hệ tiêu hóa hoặc chế độ ăn và sinh hoạt chưa hợp lý. Tuy nhiên, yếu tố được nhắc đến nhiều nhất là “hành vi nín nhịn”. Có thể do bé “chê” nhà vệ sinh trong trường, hoặc do “kinh nghiệm” sau một lần đi tiêu phân cứng gây đau đớn, nên lần mắc cầu sau bé quyết định nín lại, không chịu đi tiêu.

Khi nín như vậy phân sẽ ngày càng khô trong trực tràng (đoạn ruột cuối, nối với hậu môn), tích tụ to hơn và đến khi bé “chịu hết nổi” phải đi tiêu thì sẽ gặp khó khăn nhiều hơn, gây đau nhiều hơn. Thế là bé lại có ác cảm nặng nề hơn với chuyện đi tiêu, lại càng nín nhịn, và lại càng đau hơn trong lần đi tiêu kế tiếp. Đó là “cái vòng lẩn quẩn” gây khó khăn rất lớn trong việc điều trị táo bón chức năng cho trẻ em.

Táo bón thực thể

Đây là trường hợp táo bón do một bệnh nào đó gây ra như bệnh phình đại tràng bẩm sinh, bệnh suy giáp trạng bẩm sinh, ngộ độc chì, các trường hợp tổn thương hay dị dạng cột sống vùng cùng cụt (vùng sát gần mông), dị dạng hậu môn, v.v… Lúc này, cần điều trị bệnh lý gốc thì mới hết táo bón.

Một số yếu tố trong điều trị táo bón 

Chế độ dinh dưỡng 

Chất xơ và nước uống là 2 yếu tố quan trọng để hỗ trợ điều trị táo bón trẻ em. Các thức ăn chứa nhiều chất xơ như trái cây rau tươi và các loại bột ngũ cốc nguyên cám (các loại bột ngũ cốc ăn sáng bánh mì đen, …) nên hiện diện trong bữa ăn hàng ngày của bé. Một trở ngại lớn là trẻ em ít chịu ăn rau quả, vì vậy cha mẹ cần hỗ trợ, khuyến khích con. Nước chín nước ép trái cây là những loại nước hữu ích trong việc điều trị táo bón Bé cần được uống đủ nhu cầu nước mỗi ngày, nhất là ở những nước có khí hậu nóng như nước ta.

Điều trị táo bón trểm cần chế độ dinh dưỡng tốt

Sự kiên nhẫn của cha mẹ trong điều trị táo bón trẻ em

Việc điều trị táo bón trước tiên đòi hỏi cha mẹ phải hết sức kiên nhẫn vì táo bón không hết nhanh như các bệnh cảm sốt thông thường và các bé cũng ít chịu hợp tác tốt. Điều trị táo bón phải kết hợp giữa sự thay đổi chế độ ăn uống thói quen đi tiêu, hoạt động thể chất với việc dùng thuốc nếu có. Đôi khi việc điều trị cần đến chuyên gia tâm lý.

Tập luyện các thói quen tốt

Tập luyện thói quen đi tiêu hàng ngày là một điều quan trọng, vừa giúp bé có phản xạ đi tiêu, vừa giúp loại bỏ phân không để ứ quá lâu trong trực tràng. Hàng ngày bé nên được tập đi tiêu vào một giờ nhất định, nếu sau 15 phút bé không cảm thấy mắc cầu thì thôi, lập lại vào hôm sau. Hãy khen nếu bé chịu vào nhà vệ sinh hoặc ngồi bô đi tiêu và kịp thời có những phần thưởng nho nhỏ khi bé tự đi tiêu được. Khuyến khích bé hoạt động thể lực tránh ngồi yên một chỗ cũng là một biện pháp giúp tăng cường nhu động ruột, tránh táo bón