Mất ngủ - bệnh khó chữa ở người già ảnh hưởng lớn tới cuộc sống và tuổi thọ

Ảnh hưởng cả thể chất lẫn tinh thần

Các nghiên cứu khoa học đã xác nhận, tình trạng mất ngủ ở người cao tuổi liên quan rõ rệt với sự sụt giảm bài tiết nội tiết tố của tuyến tùng có tên là melatonin – một chất có vai trò điều hòa nhịp thức – ngủ.

Thông thường loại hormon này được tạo ra nhiều về ban đêm, khi cường độ ánh sáng giảm. Sự sản xuất loại hormon này giảm đi vào ban đêm khi tuổi ngày một cao. Việc này song song với việc giảm số lượng và chất lượng giấc ngủ

Ước tính rằng, khoảng 48% những người trên 50 tuổi bị mất ngủ với các biểu hiện khó duy trì giấc ngủ và thường thức dậy vào buổi sớm, khó khăn để tiếp tục ngủ lại, không thấy khoẻ khoắn sau giấc ngủ... Hậu quả là cả cơ thể và tinh thần đều mệt mỏi ăn không ngon, ngại vận động…

Và đây cùng chính là nguyên nhân khiến tuổi thọ bị rút ngắn.

Ngoài việc suy giảm nội tiết tố melatonin, chứng mất ngủ ở người già còn liên quan tới nhiều tác nhân khác như môi trường, bệnh lý, tâm sinh lý… Một số bệnh lý khác cũng gây mất ngủ như thiếu máu cơ tim gây đau ngực tiểu đêm (do u xơ tiền liệt tuyến tiểu đường) khó thở (do suy tim viêm phế quản hen) đau khớp trầm cảm

Không nên lạm dụng thuốc ngủ

Khi bị mất ngủ, người ta thường hay dùng đến thuốc ngủ để dễ dàng đi vào giấc ngủ hơn. Tuy nhiên, việc lạm dụng thuốc ngủ sẽ dẫn đến những hậu quả khó lường.

Lạm dụng thuốc ngủ càng kéo dài, gây nhiều khó khăn trong điều trị, bởi thuốc ngủ có chức năng như một chất gây nghiện Một khi đã “nghiện” thuốc (phụ thuộc vào thuốc), bệnh nhân rất khó bỏ, thiếu thuốc sẽ thấy nhức đầu mệt mỏi rã rời, không thể tập trung, tốc độ phản ứng chậm chạp, giảm hiệu suất khả năng phán đoán.

Ngoài ra, thuốc an thần có thể gây ức chế hô hấp

Vậy nên, những người bị bệnh tim mạch bệnh đường hô hấp hội chứng ngưng thở khi ngủ trước khi sử dụng thuốc ngủ nhất định phải nói rõ cho bác sĩ về tình trạng cơ thể, tuân thủ sự chỉ dẫn của bác sĩ, không được tự tiện tăng liều lượng.

Các bác sĩ cho biết, thuốc ngủ chỉ có tác dụng tạm thời chứ không chữa được bệnh mất ngủ Trên thị trường có nhiều loại thuốc ngủ nhưng không có một loại thuốc an thần nào đều tốt cho tất cả các bệnh nhân mất ngủ, và không phải ai mất ngủ cũng phải uống thuốc ngủ mới ngủ ngon. Vì vậy, việc xác định nguyên nhân mất ngủ rất quan trọng trong điều trị chứng mất ngủ

Đối với người già, điều trị mất ngủ tốt nhất là áp dụng các biện pháp không dùng thuốc, nhất là với trường hợp mất ngủ do rối loạn tâm lý kéo dài, nhằm xóa bỏ hoặc làm giảm các yếu tố gây mất ngủ.

Đối với những người mất ngủ do bệnh lý thì cần dùng thuốc điều trị hoặc hỗ trợ điều trị để làm giảm bớt các triệu chứng của bệnh, sau đó thì chú ý tới không gian nghỉ ngơi và chế độ sinh hoạt khoa học.

Phòng ngủ phải yên tĩnh, ánh sáng thích hợp, bảo đảm thoáng mát về mùa hè, ấm áp về mùa đông; không có gió lùa nhất là về mùa rét.

Tránh mọi tác nhân kích thích: ít nhất 2 giờ trước khi đi ngủ không uống ruợu; sau 4 giờ chiều không hút thuốc lá (nếu bỏ thuốc lá thuốc lào thì càng tốt), không uống cà phê; cũng không nên dùng các thức ăn đồ uống có caffein trước khi đi ngủ.

Tập luyện đều đặn, tốt nhất là tập vào cuối buổi chiều nhưng cần tránh tập các môn hoạt động thể lực mạnh sau 6 giờ chiều. Các bài tập như: đi bộ xoa bóp thư giãn rất tốt cho tuổi già và giấc ngủ.

Một số loại dược liệu truyền thống như hoạt chất củ bình vôi tâm sen cũng có tác dụng gây ngủ tốt mà không độc hại. Nếu thực hiện tất cả những biện pháp trên vẫn không cải thiện được giấc ngủ mới phải dùng thuốc.

Theo khuyến cáo của các nhà lão khoa, các cụ chỉ nên dùng thuốc ngủ hay các thuốc an thần gây ngủ tân dược khi thật cần. Nên bắt đầu bằng một loại thuốc ngủ có nguồn gốc thảo dược sau mới dùng đến hóa dược.

Chỉ nên sử dụng trong dăm bảy tối để tránh độc cho gan thận và tránh lệ thuộc thuốc ngủ.

Một số liệu pháp giúp giấc ngủ ngon hơn ở người cao tuổi

Gõ ngón trỏ (gõ mạnh vừa phảI bằng mô đốt ngón 3) lên đầu lông mày hai bên, mỗi bên 30-60 lần. Xong vuốt nhẹ lông mày 2 bên từ đầu đến đuôi lông mày. Gãi chân tóc từ trán ra sau gáy trong 2-3 phút bằng 10 đầu ngón tay hoặc bằng lược.

Xoa nóng 2 bàn chân. Ngâm chân nước ấm 38-43oC trong 20 phút, mỗi ngày 2 lần, trong đó có một lần trước khi đi ngủ buổi tối.

Gối đậu đen rang nóng (theo “Nam dược thần hiệu” của danh y Tuệ Tĩnh): rang nóng đậu đen rồi cho vào gối, gối suốt đêm.