Nhận biết dấu hiệu sốt rét để được điều trị kịp thời

Sốt rét là một bệnh do ký sinh trùng sốt rét gây nên, bệnh do muỗi Anophen truyền từ người bệnh sang người lành. Dấu hiệu sốt rét có thể thay đổi từ nhẹ đến nặng tùy thuộc vào nhiều yếu tố như là: loại ký sinh trùng mắc phải, tình trạng miễn nhiễm của ký chủ, cơ địa ký chủ (thai nghén, suy dinh dưỡng...)

Dấu hiệu sốt rét

Sốt rét thể thông thường (uncomplicated malaria)

Cơn sốt sơ nhiễm: cơn sốt đầu tiên thường không điển hình, sốt cao liên miên vài ngày liền. Những lần sốt sau điển hình hơn.

Giai đoạn rét run: rét run toàn thân, môi tái, mắt quầng nổi da gà Giai đoạn rét run khoảng 30 phút - 2 giờ.

Giai đoạn sốt nóng: rét run giảm, bệnh nhân thấy nóng dần thân nhiệt có thể tới 400C - 410C, mặt đỏ da khô nóng, mạch nhanh, thở nhanh đau đầu khát nước, có thể hơi đau tức vùng gan lách. Giai đoạn sốt nóng khoảng 1-3 giờ.

Dấu hiệu sốt rét

Giai đoạn vã mồ hôi: dấu hiệu sốt rét biểu hiện thân nhiệt giảm nhanh, vã mồ hôi khát nước đỡ nhức đầu mạch trở lại bình thường, bệnh nhân cảm thấy dễ chịu và ngủ thiếp đi.

Cơn sốt thể cụt: sốt không thành cơn, chỉ thấy ớn rét, gai sốt, kéo dài khoảng 1-2 giờ. Thể sốt này hay gặp ở những bệnh nhân đã nhiễm sốt rét nhiều năm.

Dấu hiệu sốt rét thể ký sinh trùng lạnh (người lành mang trùng): xét nghiệm máu có ký sinh trùng nhưng không bị sốt, vẫn sinh hoạt và lao động bình thường. Trường hợp này hay gặp trong điều tra cắt ngang tại vùng sốt rét lưu hành nặng.

Chu kỳ của cơn sốt khác nhau tuỳ loại ký sinh trùng Sốt do P.falciparum: sốt hàng ngày, tính chất cơn sốt nặng, hay gây sốt rét ác tính và tử vong nếu không điều trị kịp thời. Sốt do P.vivax: thường sốt cách nhật (cách 1 ngày sốt 1 cơn). Sốt do P.malariae và P.ovale: sốt cách nhật hoặc sốt 3 ngày 1 cơn.

Sốt rét biến chứng - Sốt rét ác tính (complicated malaria).

Dấu hiệu tiền ác tính nổi bật là có rối loạn ý thức (li bì hoặc vật vã, cuồng sảng, nói lảm nhảm), sốt cao liên tục mất ngủ nhiều, nhức đầu dữ dội, nôn hoặc tiêu chảy nhiều, thể trạng nặng. Hội chứng tâm thần: hôn mê đột ngột hoặc từ từ, hôn mê sâu dần co giật kiểu động kinh. Rối loạn cơ vòng, đồng tử dãn. Các dấu hiệu sốt rét khác: rối loạn hô hấp hoặc suy hô hấp do phù não ứ đọng đờm dãi huyết áp giảm do mất nước hoặc tăng do phù não. Nôn và tiêu chảy Có thể gặp suy thận đái ít hoặc vô niệu, urê huyết cao, đái huyết cầu tố do tan máu ồ ạt. Tỷ lệ tử vong do sốt rét ác tính thể não từ 20 - 50%.

Cần cảnh giác với những dấu hiệu sốt rét

Thể đái huyết cầu tố.

Là thể diễn biến nặng do tan huyết ồ ạt, trụy tim mạch, suy thận Với dấu hiệu sốt rét sốt thành cơn dữ dội nôn khan hoặc dịch mầu vàng đau lưng vàng da niêm mạc do tán huyết. Đái ra huyết cầu tố nước tiểu màu đỏ nâu sau chuyển sang màu cà phê hoặc màu nước vối đặc, lượng nước tiểu sau giảm dần và vô niệu Thiếu máu và thiếu oxy cấp. Hồng cầu và huyết sắc tố giảm mạnh.

Thể giá lạnh: toàn thân lạnh huyết áp tụt, da xanh tái, ra nhiều mồ hôi đau đầu

Thể phổi: khó thở thở nhanh, tím tái, có thể khạc ra bọt màu hồng. Đáy phổi có nhiều ran ẩm, ran ngáy.

Thể gan mật: vàng da vàng mắt buồn nôn và nôn. Phân màu vàng, nước tiểu màu vàng có nhiều muối mật Hôn mê.

Thể tiêu hóa: đau bụng nôn tiêu chảy cấp, thân nhiệt hạ.

Dấu hiệu sốt rét ở phụ nữ có thai: phụ nữ có thai mắc sốt rét dễ bị sốt rét biến chứng hoặc sẩy thai thai chết lưu hoặc đẻ non.

Sốt rét bẩm sinh (hiếm gặp): Mẹ mang thai nhiễm sốt rét và có tổn thương tế bào rau thai ngăn cách giữa máu mẹ và con. Bệnh xuất hiện sớm ngay sau đẻ, trẻ quấy khóc, sốt, vàng da gan lách to

Sốt rét ở trẻ em: Trẻ trên 6 tháng tuổi dễ mắc sốt rét do hết miễn dịch của mẹ và huyết sắc tố F. Trẻ mắc sốt rét thường sốt cao liên tục hoặc dao động, nôn tiêu chảy bụng chướng gan lách to, có dấu hiệu màng não và co giật Tỷ lệ tử vong cao.