Gan nhiễm mỡ: Cải thiện đơn giản từ những yếu tố nguy cơ

Gan nhiễm mỡ là thuật ngữ dùng để mô tả tình trạng mỡ bị tích tụ quá nhiều trong gan. Ở người bình thường, lượng mỡ trong gan rất thấp, chỉ chiếm từ 2 - 4% trọng lượng của gan.

Nhưng trong bệnh gan nhiễm mỡ mỡ sẽ chiếm ít nhất từ 5-10% trọng lượng của gan Chúng ta hoàn toàn có thể cải thiện tình trạng nhiễm mỡ của gan thông qua việc thay đổi các thói quen ăn uống và sinh hoạt hàng ngày. Bên cạnh đó bệnh gan nhiễm mỡ thường không có triệu chứng và các tổn thương do nó gây ra có thể hồi phục được.

Chức năng của gan trong cơ thể

Gan là tạng lớn thứ 2 trong cơ thể người. Gan xử lý hầu như tất cả những gì chúng ta ăn hoặc uống vào, đồng thời lọc các chất độc có trong máu. Chức năng gan sẽ bị ảnh hưởng nếu gan chứa quá nhiều mỡ.

Một điều thú vị là gan có thể tự hồi phục bằng cách tạo ra các tế bào mới thay thế cho các tế bào cũ bị tổn thương. Tuy nhiên, nếu các tác nhân có hại liên tục có mặt ở gan thì tổ chức xơ sẽ hình thành và gây nên bệnh xơ gan

Hiện nay gan nhiễm mỡ đang ngày càng phổ biến. Khoảng 10-20% dân số Mỹ mắc gan nhiễm mỡ mà không liên quan đến viêm gan hoặc có tổn thương nào khác ở gan.

Đa phần các trường hợp gan nhiễm mỡ nằm trong độ tuổi từ 40 - 60. Chúng ta cần phát hiện sớm nguyên nhân và điều trị thích hợp trước khi có những tổn thương thực sự ở gan.

Nói không với rượu bia, thuốc lá để phòng tránh các yếu tố nguy cơ gây gan nhiễm mỡ.

Triệu chứng khi gan bị nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ ít khi có các triệu chứng rõ ràng. Những biểu hiện đầu tiên thường chỉ là bụng ấm ách và hơi khó chịu. Trên lâm sàng, bác sĩ có thể khám thấy gan của bạn hơi to ra một chút.

Khi lượng mỡ trong gan quá nhiều sẽ gây nên tình trạng viêm gan Lúc đó, các triệu chứng chính sẽ là chán ăn sụt cân đau bụng hoặc mệt mỏi nhiều và vàng da

Nguyên nhân do đâu?

Nguyên nhân thường gặp nhất là do rượu Nhưng trong nhiều trường hợp, vẫn có những bệnh nhân mắc gan nhiễm mỡ mà không thuộc nhóm sử dụng nhiều rượu.

Khi cơ thể sản sinh quá nhiều mỡ hoặc chuyển hóa mỡ không kịp, lượng mỡ thừa sẽ tích trữ trong các tế bào gan và gây nên gan nhiễm mỡ. Mặc dù vậy chế độ ăn giàu chất béo cũng chưa hẳn là nguyên nhân của tình trạng này.

Ngoài rượu còn một số nguyên nhân thường gặp khác như: béo phì; mỡ máu cao; tiểu đường; gene di truyền; sút cân quá nhanh; tác dụng phụ của một số loại thuốc như aspirin steroids, tamoxifen hay tetracyclin.

Cũng có thể gặp trường hợp gan nhiễm mỡ cấp tính trong quá trình mang thai Đây là một biến chứng hiếm gặp và có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của thai phụ.

Các triệu chứng xuất hiện ở 3 tháng cuối thai kỳ bao gồm: buồn nôn và nôn liên tục; đau vùng hạ sườn phải; vàng da; cảm thấy khó chịu khắp cơ thể. Phụ nữ mang thai sẽ được kiểm tra sàng lọc, dự phòng và điều trị từ sớm. Đa phần các triệu chứng sẽ giảm dần sau khi sinh và không để lại hậu quả về sau.

Các yếu tố nguy cơ

Như đã nêu ở trên gan nhiễm mỡ hình thành do sự dư thừa mỡ trong gan, tương tự như khi bạn thừa cân hoặc béo phì Đái tháo đường týp 2 cũng là một yếu tố làm tăng nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ Trong đó, sự tích lũy mỡ ở gan có liên quan tới tình trạng kháng insulin (nguyên nhân phổ biến nhất của đái tháo đường týp 2).

Một số yếu tố khác làm tăng nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ như: uống nhiều rượu; sử dụng quá liều quy định một số loại thuốc như acetaminophen; mang thai; cholesterol máu cao; hàm lượng triglycerid máu cao; suy dinh dưỡng; hội chứng rối loạn chuyển hóa

Các phương pháp chẩn đoán

Gan nhiễm mỡ có thể phát hiện được thông qua thăm khám lâm sàng. Bạn nên kể với bác sĩ về các biểu hiện như bụng ấm ách hay chán ăn, cùng với đó là tiền sử về sử dụng rượu và các loại thuốc.

Xét nghiệm máu: Với xét nghiệm máu chúng ta có thể đánh giá được sự thay đổi của men gan (men gan tăng). Đây không phải là phương pháp chẩn đoán xác định nhưng rất cần thiết trong việc tìm ra nguyên nhân gây tổn thương gan.

Siêu âm: Hình ảnh của gan nhiễm mỡ trên siêu âm là độ hồi âm của nhu mô gan gia tăng tạo nên hình ảnh đặc trưng gọi là “gan sáng”. Bên cạnh đó còn có một số phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác như chụp cắt lớp vi tính hay chụp cộng hưởng từ Chẩn đoán hình ảnh có thể phát hiện gan nhiễm mỡ, nhưng chưa đánh giá được đầy đủ chức năng gan và nhiều tổn thương khác.

Sinh thiết: Bác sĩ sẽ gây tê cho người bệnh, sau đó sử dụng một kim sinh thiết để lấy ra mảnh tổ chức gan và đưa đi kiểm tra tế bào học. Đây là phương pháp tốt nhất để chẩn đoán cũng như xác định nguyên nhân của gan nhiễm mỡ.

Điều trị - quan trọng nhất là giảm yếu tố nguy cơ

Một điều may mắn là gan nhiễm mỡ thường không gây ra các tổn thương gan vĩnh viễn. Lá gan của chúng ta có khả năng tự hồi phục nên nếu bạn điều trị tốt các yếu tố nguy cơ như: tiểu đường mỡ máu cao hay béo phì bạn hoàn toàn có thể đảo ngược quá trình nhiễm mỡ của gan.

Còn nếu bạn là một người hay uống rượu thì ở một mức độ nào đấy, việc ngừng rượu sẽ giúp gan khỏi hoàn toàn.

Với gan nhiễm mỡ, chúng ta không cần phải sử dụng thuốc hay phẫu thuật mà điều quan trọng nhất là giảm bớt yếu tố nguy cơ. Sau đây là một số lời khuyên cho các bạn: Hạn chế và tránh các loại đồ uống có cồn; Kiểm soát lượng cholesterol và đường máu; Giảm cân khi bạn bị thừa cân.

Nếu bạn mắc gan nhiễm mỡ do béo phì hoặc do thói quen ăn uống thì tập thể dục thể thao nhiều hơn là điều không thể thiếu (ít nhất 30 phút mỗi ngày); đồng thời loại bỏ những thực phẩm không tốt cho sức khỏe; ăn nhiều hoa quả tươi rau xanh và ngũ cốc

Bên cạnh đó, hãy thay thế thịt đỏ (ví dụ: thịt bò) bằng những loại thịt có protein ít béo như thịt gà hay cá. Với những bệnh nhân tiểu đường hoặc mỡ máu cao, cần tuân thủ các chỉ dẫn của bác sĩ uống thuốc đầy đủ và đều đặn.