Phòng tránh bệnh hen phế quản, viêm mũi dị ứng do dị ứng hiệu quả

Hoạt động của hệ thống miễn dịch trong cơ thể con người diễn ra hết sức phức tạp và trải qua nhiều giai đoạn nên cũng có nhiều nguy cơ sai sót bên trong, và dị ứng là một trong những sai sót đó.

Dị ứng là gì?

Hiện tượng dị ứng (hay còn gọi là quá mẫn) là một dạng phản ứng có hại của hệ thống miễn dịch đối với các tác nhân từ môi trường sống mà bình thường vốn ít gây nguy hại như bụi nhà, phấn hoa, lông súc vật nấm mốc, thức ăn thuốc hóa chất nọc côn trùng… (còn được gọi là các dị nguyên).

Sự kết hợp giữa kháng thể dị ứng với các dị nguyên thay vì bảo vệ lại gây nguy hại cho cơ thể bằng cách khởi phát các bệnh lý dị ứng mà chúng ta vẫn quen thuộc như hen phế quản viêm mũi dị ứng viêm kết mạc dị ứng mày đay sốc phản vệ chàm…

Các dị nguyên có thể xâm nhập cơ thể bằng nhiều đường khác nhau như đường thở ăn uống qua da, niêm mạc… Mỗi người có thể bị mẫn cảm với một hoặc nhiều loại dị nguyên. Khoảng 1/5 dân số thế giới có cơ địa dị ứng, tức là có mang các kháng thể dị ứng trong người. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 2/3 số người mang cơ địa dị ứng bị mắc các bệnh hoặc phản ứng dị ứng trên lâm sàng.

Mỗi người có thể bị mẫn cảm với một hoặc nhiều loại dị nguyên 

Vì sao chúng ta bị dị ứng?

Nguyên nhân gây ra các bệnh dị ứng còn chưa được biết chính xác nhưng được cho là do sự kết hợp của các yếu tố chủ thể (như tuổi, giới, chủng tộc, di truyền) với yếu tố môi trường.

Các nghiên cứu cho thấy, cơ địa dị ứng có tính chất di truyền rõ rệt, nếu cả bố và mẹ đều có cơ địa dị ứng thì các con của họ sẽ có 75% nguy cơ bị dị ứng.

Nguy cơ này giảm xuống 50% nếu chỉ có bố hoặc mẹ bị dị ứng và 15% nếu cả bố và mẹ đều không bị dị ứng 70% anh em sinh đôi cùng trứng có mắc các bệnh dị ứng giống nhau, trong khi sinh đôi khác trứng chỉ là 40%.

Các nghiên cứu dịch tễ học cũng cho thấy trẻ em đặc biệt là trẻ nam, có nguy cơ bị mắc các bệnh dị ứng cao hơn so với người lớn.

Các yếu tố môi trường đóng vai trò quan trọng trong việc gây ra tình trạng dị ứng là nhiễm khuẩn và sử dụng kháng sinh trong giai đoạn đầu đời; ô nhiễm môi trường, tiếp xúc với dị nguyên, nhiễm giun, sán, kí sinh trùng và sự thay đổi chế độ ăn

Những trẻ em được nuôi hoàn toàn bằng sữa mẹ cũng có ít nguy cơ mắc các bệnh dị ứng hơn so với những trẻ được nuôi bằng sữa bột.

Các triệu chứng dị ứng có thể xuất hiện tức thì trong vài giây đến vài phút sau khi tiếp xúc với dị nguyên, nhưng cũng có thể xuất hiện muộn sau vài ngày, thậm chí vài tuần.

Biểu hiện và mức độ của các triệu chứng dị ứng ở mỗi cá thể tuỳ thuộc vào mức độ mẫn cảm của cơ thể, loại bệnh dị ứng mà cá thể đó mắc cũng như số lượng và cách tiếp xúc của dị nguyên gây bệnh. 

Ví dụ, khi tiếp xúc với dị nguyên, người bệnh viêm mũi dị ứng thường có ngứa mũi hắt hơi chảy nước mũi và ngạt mũi; người bệnh hen phế quản lại biểu hiện các cơn khó thở khò khè, thở rít ho khạc đờm dị ứng do các dị nguyên đường ăn uống thường biểu hiện đau quặn bụng buồn nôn ỉa chảy, ngứa và nổi mày đay trên da…

Điều trị dị ứng ra sao?

Điều trị các bệnh dị ứng nói chung có 3 vấn đề cơ bản là: tránh tiếp xúc với các dị nguyên gây bệnh, sử dụng các thuốc chống dị ứng để giảm triệu chứng và điều trị giảm mẫn cảm đặc hiệu khi xác định được tác nhân gây dị ứng.

Tránh tiếp xúc với dị nguyên là cách đơn giản và hiệu quả nhất để điều trị các bệnh dị ứng nhưng thường rất khó thực hiện trong thực tế. Việc loại bỏ hoàn toàn các dị nguyên vi thể trong không khí như bụi nhà nấm mốc phấn hoa gần như không thể.

Nhưng giảm được số lượng các dị nguyên tiếp xúc trong môi trường sống và làm việc cũng có thể giúp cải thiện các triệu chứng dị ứng giảm nhu cầu sử dụng thuốc chống dị ứng và cải thiện chất lượng cuộc sống

Nói chung cơ địa dị ứng thường tồn tại suốt đời nhưng các triệu chứng lại có thể thay đổi theo thời gian. Các bệnh dị ứng thường khởi phát ở trẻ nhỏ, ổn định dần ở tuổi dậy thì và tái phát lại sau đó, sớm hay muộn tuỳ thuộc vào môi trường sống và lối sống của mỗi cá thể.