Thiếu vitamin ở trẻ em có nguy hiểm không và tại sao?

Thiếu vitamin ở trẻ em trong những tháng đầu đời có liên quan đến chế độ ăn của bà mẹ trong thời kỳ có thai và cho con bú. Hậu quả của thiếu vitamin ở trẻ nhỏ thường ảnh hưởng đến sự tăng trưởng, chậm phát triển tâm vận động, suy giảm miễn dịch, nguy cơ gây thấp còi và hay mắc các bệnh nhiễm khuẩn. Thiếu vitamin ở trẻ nhỏ thường gặp là thiếu các vitamin tan trong chất béo (A, D, K).

Thiếu vitamin ở trẻ em có nguy hiểm không và tại sao?

Vitamin là những dưỡng chất vô cùng quan trọng cho sự phát triển toàn diện của trẻ, nếu thiếu chúng sẽ gây nên những hậu quả nghiêm trọng. Cụ thể như: 

1. Thiếu vitamin A

Vitamin A có vai trò quan trọng đối với thị giác biệt hóa các tế bào biểu mô thúc đẩy tăng trưởng và đáp ứng miễn dịch Thiếu vitamin lâm sàng thường biểu hiện khô Mắt dẫn đến mù lòa góp phần làm tăng tỉ lệ tử vong ở trẻ em Hiện nay ở nước ta thiếu vitamin A lâm sàng có tổn thương mắt rất hiếm gặp nhưng thiếu vitamin A tiền lâm sàng còn gặp ở bà mẹ và trẻ em.

Thiếu vitamin ở trẻ em ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe của trẻ

Thiếu vitamin a tiền lâm sàng có nghĩa là nồng độ vitamin A tại các mô trong cơ thể thấp nhưng chưa có biểu hiện tổn thương lâm sàng quáng gà là biểu hiện sớm của thiếu vitamin A được xếp vào loại thiếu vitamin A tiền lâm sàng. Nồng độ vitamin trong sữa mẹ thấp (

Để dự phòng thiếu vitamin A chủ yếu là dinh dưỡng hợp lý và uống vitamin A liều cao.

Chế độ ăn cần có đủ vitamin A cho cả mẹ và con vitamin A có nhiều trong thức ăn nguồn động vật (gan, cá trứng sữa ) và beta caroten có trong thức ăn nguồn thực vật (rau xanh và củ quả có màu vàng đỏ...). Ăn thêm dầu mỡ để hấp thu vitamin A. Cho trẻ bú sớm ngay sau khi đẻ để trẻ bú được sữa non vì nồng độ vitamin A trong sữa mẹ cao nhất trong giai đoạn này.

2. Thiếu vitamin D

Vitamin D có vai trò quan trọng trong chuyển hóa và hấp thu canxi photpho để cấu tạo khung xương.

Nguồn cung cấp vitamin D khoảng 80% là do cơ thể tổng hợp vitamin D từ chất tiền vitamin D dưới da dưới tác động quang hóa của tia cực tím ánh nắng mặt trời phần còn lại khoảng 20% được cung cấp từ thức ăn. Nhu cầu vitamin D ở trẻ em phụ nữ có thai phụ nữ cho con bú là 5mcg/ngày (200 đơn vị/ ngày) (VDD 2007).

Khi thiếu vitamin d sẽ làm giảm hấp thu canxi photpho ở ruột, cơ thể phải huy động canxi ở xương vào máu gây rối loạn quá trình vôi hóa ở xương gây loãng xương còi xương ở trẻ em.

Trẻ thiếu vitamin D sẽ dẫn tới còi xương

Còi xương có thể xuất hiện sớm ngay trong thời kỳ bào thai do mẹ bị thiếu vitamin D canxi trong thời kỳ mang thai và tập quán kiêng cữ giữ trẻ trong nhà ở những tháng đầu sau đẻ. Do vậy, ngay cả những trẻ được bú mẹ cũng dễ bị còi xương sớm vì nồng độ vitamin D trong sữa mẹ thấp.

Biểu hiện của còi xương sớm là trẻ trong tình trạng kích thích thần kinh cơ, ngủ hay giật mình cơn khóc kéo dài khàn tiếng Thở rít do mềm sụn thanh quản - các cơ co thắt làm cho trẻ nôn nấc cụt hay són phân và nước tiểu Ở xương có biến dạng hộp sọ, xương sọ mềm, ấn lõm (dấu hiệu nhuyễn sọ). Thóp rỗng, các đường rãnh khớp mở rộng, đầu dễ bị méo mó, đầu bẹt phía sau hoặc một bên do tư thế nằm trương lực cơ giảm, phosphaza kiềm trong máu tăng. Trẻ có thể bị co giật do hạ canxi máu

3. Thiếu vitamin K 

Vitamin K cần thiết cho quá trình đông máu, sự hấp thu vitamin k cần có mỡ muối mật và dịch tụy Vitamin K có nhiều trong các loại rau xanh như cải bắp cải xoong su hào, xà lách. Vi khuẩn  đường ruột cũng có khả năng tổng hợp vitamin K. Nhu cầu vitamin K ở phụ nữ có thai và phụ nữ cho con bú là 51mcg/ngày. Trẻ dưới 6 tháng tuổi là 6mcg/ngày, 6-11 tháng là 9mcg/ngày và 1-3 tuổi là 13mcg/ngày.

Trẻ thiếu vitamin K dẫn tới nhiều bệnh nguy hiểm

Nguyên nhân thiếu vitamin K ở trẻ nhỏ là do vi khuẩn đường ruột chưa có khả năng tổng hợp đủ vitamin K, dự trữ thấp. Khi sinh và nồng độ vitamin K trong sữa mẹ thấp. Thiếu vitamin K gây xuất huyết não màng não thường gặp ở trẻ từ 1 - 3 tháng tuổi. Bệnh xuất hiện đột ngột, trẻ bỏ bú, khóc thét, da xanh thiếu máu cấp tính, thóp căng phồng co giật toàn thân hoặc cục bộ lác mắt sụp mi, giảm vận động nửa người, không đều, có cơn ngừng thở ngắn hôn mê và dễ tử vong hoặc để lại di chứng thần kinh.

Để dự phòng thiếu vitamin K thì chế độ ăn của bà mẹ có thai và cho con bú cần có dầu mỡ, tăng cường thực phẩm giàu vitamin K. Cho trẻ bú mẹ bình thường. Tiêm phòng vitamin K cho cả mẹ và con. Tiêm bắp vitamin K1 5mg cho bà mẹ trước sinh 2 tuần và trẻ ngay sau sinh tiêm vitamin K1 1mg hoặc uống 2mg và có thể tiêm nhắc lại sau 2-4 tuần.