Những nguyên nhân gây vàng da, có thể bạn chưa biết

Vàng da là một trong số các bệnh về gan thường gặp đặc trưng bởi da và củng mạc mắt có màu vàng. Nó xảy ra khi có quá nhiều “bilirubin” trong máu. Vậy những nguyên nhân gây vàng da bao gồm những gì

Vàng da do tắc nghẽn đường dẫn mật

- U đường mật ngoài gan: Thường gặp nhất là ung thư bóng Vanter ung thư đường mật Biểu hiện lâm sàng là dấu hiệu tắc mật tăng dần kèm những cơn đau quặn gan không điển hình và có sốt. Chẩn đoán dựa vào siêu âm, chụp CT scanner và chụp mật tụy ngược dòng.

- ung thư đầu tụy: Thường xảy ra ở nam giới trên 60 tuổi, có tiền sử viêm tụy mạn hoặc đái tháo đường Thể trạng suy giảm, tình trạng tắc mật tăng dần, vàng da đậm. Chẩn đoán dựa vào siêu âm chụp CT scanner và chụp mật tụy ngược dòng.

- ung thư đường mật trong gan: Là loại ung thư đường mật nguyên phát trong gan. Triệu chứng vàng da thường từ từ và rất chậm, thường kết hợp với một bất thường bẩm sinh trong đường mật như nang ống mật chủ, viêm xơ đường mật nguyên phát. Chẩn đoán dựa vào siêu âm, chụp CT scanner và chụp mật tụy ngược dòng.

- Sỏi đường mật: Khởi bệnh điển hình với đau sốt, vàng da của tam chứng Charcot, khám có gan to túi mật to và đau. Chẩn đoán dựa vào siêu âm, chụp CT scanner và chụp mật tụy ngược dòng.

Ngoài ra còn có một số nguyên nhân khác như ung thư túi mật hạch di căn chèn vào đường mật ung thư gan nguyên phát hoặc thứ phát bệnh lao gan, bệnh sán lá gan

Vàng da do tổn thương tế bào gan

- viêm gan cấp do virut: Bệnh tiến triển qua 3 giai đoạn như: giai đoạn trước vàng da với các biểu hiện giống cúm; giai đoạn vàng da với các biểu hiện vàng da rõ, phân bạc màu, gan hơi to không đau, lách hơi to, men transamilase tăng cao, bilirubin tăng cả trực tiếp và gián tiếp. Chẩn đoán xác định dựa vào huyết thanh học.

- Viêm gan cấp do rượu: Bệnh cảnh nhiễm độc rượu sốt khoảng 38oC bạch cầu và bạch cầu trung tính tăng cao, men transamilase tăng cao nhất là khi ALT/AST lớn hơn 2 thì rất gợi ý đặc biệt khi gamma GT lớn hơn 400UI/l, bilirubin tăng cả trực tiếp và gián tiếp.

- viêm gan do thuốc: Có tiền sử vừa mới dùng các thuốc như paracetamol rifamicin và INH, MTU, PTU... có thể kèm các biểu hiện khác như ngứa, nổi mề đay, sốt.

Ngoài ra còn một số nguyên nhân khác như xơ gan mật tiên phát, ứ mật tái phát lành tính, bệnh Dbin - Johnson, bệnh Rotor.

Vàng da do tan máu

Ung thư đầu tụy, một nguyên nhân gây vàng da.

Thiếu máu do tan máu bẩm sinh hoặc mắc phải có nguyên nhân tại hồng cầu hoặc ngoài hồng cầu. Đó là do hồng cầu bị phá hủy trực tiếp màng tế bào như trong bệnh sốt rét hoặc do biến dạng hồng cầu như trong bệnh hồng cầu hình lưỡi liềm, hoặc do giảm sức bền hồng cầu thứ phát do bất thường biến dưỡng. Đặc điểm của các bệnh này là da vàng nhạt, kín đáo thiếu máu tái phát nhiều lần, lách to.

Vàng da do tắc mật do sỏi ống mật chính

Bệnh nhân có cơn đau quặn gan rất dữ dội. Đau hạ sườn phải, lên ngực và vai sốt rét run, da vàng nhiều. Tam chứng: Đau bụng, sốt vàng da bị tái đi tái lại nhiều lần. Xét nghiệm máu có tăng sắc tố mật và muối mật hủy tế bào gan.

U đầu tụy

Thường là ung thư. Vàng da xuất hiện âm thầm, ngày càng tăng. Phân bạc màu, trắng như phân cò. Sốt ít hay không sốt. Gan to, túi mật to, không có cơn đau quặn gan. Siêu âm thấy u đầu tụy.

Vàng da do sốt rét

Gặp ở vùng núi. Sốt từng cơn, có rét run, ngoài cơn lại bình thường. Da vàng nhẹ lách to Xét nghiệm máu tìm thấy ký sinh trùng sốt rét.

Vàng da do sốt xoắn khuẩn Leptospira

Da vàng niêm mạc mắt sung huyết, có màu vàng đỏ. Sốt cao, rét run. Đau cơ chảy máu dưới da mê sảng Xét nghiệm máu urê, creatinin tăng cao men gan tăng. Xét nghiệm nước tiểu có thể thấy xoắn khuẩn Leptospira.

Nhiễm khuẩn huyết

Do E. coli, tụ cầu… Sốt cao, kéo dài vàng da gan to ít, không đau túi mật không to. Cấy máu có vi khuẩn dương tính. Công thức máu: Bạch cầu tăng cao.

Viêm gan do nhiễm độc

Xảy ra do gây mê bằng clorofoc hoặc uống các thuốc clopromazin, atophan thuốc chống lao thuốc tránh thai rắn cắn.

Bệnh hanot giai đoạn đầu

Có vàng da mạn tính, gan to, lách to. Nhưng không có suy gan tắc mật và cổ trướng.

Ung thư gan

Vàng da ngày càng tăng. Nước cổ trướng màu vàng xanh như mật, có thể là nước máu do ung thư di căn đến màng bụng. Gan to, phát triển nhanh, mặt gồ ghề, mật độ chắc. Siêu âm thấy hình ảnh khối u rõ.

Ngoài ra vàng da còn do nhiều nguyên nhân khác ít gặp như hội chứng Gilbert bệnh thiếu hụt men chuyển hóa bilirubin viêm phổi thùy thương hàn viêm ruột thừa sốt hồi quy.

Theo thứ tự thường gặp thì sắp xếp như sau: viêm gan siêu vi sỏi mật xơ gan viêm gan do nhiễm khuẩn sốt rét, huyết tán, u đầu tụy.

Vàng da ở trẻ em

Bệnh được giải thích là do chưa trưởng thành hoặc là do ức chế quá trình thu nhận hoặc kết hợp bilirubin. Đó là vàng da ở trẻ mới sinh, vàng da do sữa mẹ vàng da xảy ra khi có tắc nghẽn ống tiêu hóa hoặc có bất thường phối hợp trong suy giáp trạng bẩm sinh.

Ngoài ra còn một số nguyên nhân hiếm gặp khác cũng có thể gây nên vàng da như bệnh Gilbert, bệnh Crigler – Najjar týp I và týp II viêm phổi thùy, thương hàn, sốt hồi quy...