7 nguyên tắc cơ bản giúp phòng tránh ung thư hiệu quả

Phòng tránh ung thư bằng cách không hút thuốc lá thuốc lào ăn uống vệ sinh an toàn, rèn luyện sức khỏe đi khám định kỳ...

Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ mắc bệnh ung thư cao nhất trên thế giới. Ước tính mỗi năm Việt Nam có 150.000 ca mắc mới, khoảng 70.000 người tử vong

Có những loại bệnh có thể phòng ngừa bằng cách giảm các yếu tố nguy cơ. Theo Tổ chức Y tế thế giới, khoảng 1/3 số ung thư có thể dự phòng; 1/3 ung thư chữa khỏi nếu được phát hiện sớm, điều trị kịp thời và đúng phương pháp; 1/3 số ung thư còn lại người bệnh kéo dài và nâng cao chất lượng cuộc sống nếu được chăm sóc và điều trị tích cực. Thực tế tại nước ta có rất ít bệnh nhân ung thư được chẩn đoán và điều trị sớm, hầu hết ở giai đoạn muộn, di căn và biến chứng.

Các bác sĩ chuyên ngành ung thư đưa ra 7 lời khuyên giúp bạn phòng bệnh:

Không hút thuốc lá, thuốc lào

Khói thuốc lá chứa trên 40 chất gây ung thư như benzopyren, nitrosamin, cadmium, nickel, urethan, toluidin... Trong đó, 3-4 Benzopyren là chất có khả năng gây ung thư trên thực nghiệm.

Hút thuốc lá là nguyên nhân của 90% ca ung thư phổi Nó còn gây ra nhiều bệnh ung thư khác trên họng thanh quản tuyến tụy tử cung cổ tử cung thận và là nguyên nhân chính của các bệnh gây tử vong hàng đầu như đột quỵ mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính

Người hút thuốc có nguy cơ mắc và chết do ung thư phổi và thanh quản cao gấp 10 đến 30 lần so với người không tiếp xúc với khói thuốc Hút thuốc ở người tuổi càng trẻ, thời gian hút càng dài, số lượng hút trong một ngày càng nhiều thì càng có nguy cơ cao. Những nguy hại do hít phải hơi thuốc lá của người khác hút (hút thuốc thụ động) cũng không kém phần nguy hiểm. Khói tỏa ra từ đầu điếu thuốc chứa nhiều chất độc cao gấp 21 lần so với khói thuốc. Người hút thuốc thụ động cũng có nguy cơ mắc các loại bệnh liên quan đến hút thuốc lá như bệnh tim mạch hô hấp và ung thư như chính người hút.

Người đang hút thuốc mà bỏ thì nguy cơ gây bệnh sẽ giảm dần theo thời gian. Sau 5 năm ngừng hút, nguy cơ bị ung thư phổi giảm 50%, sau 10 năm ngừng thì nguy cơ còn không đáng kể, gần như bằng với người không hút.

Chú trọng vệ sinh an toàn thực phẩm

Không ăn thực phẩm bị nhiễm mốc hóa chất thuốc trừ sâu thuốc bảo quản, tăng trọng. Chất bảo quản, chất nhuộm màu thực phẩm có nguồn gốc hóa học, các chất trung gian chuyển hóa và sinh ra từ thực phẩm bị nấm mốc, lên men là nguyên nhân gây ra nhiều loại ung thư đường tiêu hóa như dạ dày gan, đại tràng… Ước tính yếu tố này gây ra đến 35% các loại ung thư. 

Thịt hun khói, cá muối, mắm và dưa muối cà muối, nhất là dưa khú có nhiều muối nitrat nitrit và nitrosamine..., các chất gây ung thư thực quản và dạ dày

Gìn giữ môi trường trong sạch

Theo giáo sư Nguyễn Bá Đức, nguyên Giám đốc Bệnh viện K (Hà Nội), thuốc trừ sâu diệt cỏ là yếu tố nguy cơ gây ung thư vú và một số loại ung thư khác. Chất độc màu da cam (dioxin) không chỉ gây nên các dị tật bẩm sinh mà còn là yếu tố nguy cơ tiềm ẩn gây ung thư làm tăng tỷ lệ ung thư gan máu, hạch, phần mềm.

Một tác nhân gây bệnh nữa là hóa chất sử dụng trong công nghiệp. Ước tính nhóm nguyên nhân này gây ra khoảng 2-8% các loại ung thư Chẳng hạn ung thư bàng quang ở những người thợ nhuộm có tiếp xúc với chất aniline trong phẩm nhuộm, ung thư phổi ở những công nhân khai thác mỏ amiăng, làm việc ở nơi có tiếp xúc với thạch tín…

Thực hiện sinh đẻ có kế hoạch

Hạn chế số bạn tình và sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục Càng có nhiều bạn tình thì khả năng cao mắc bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục như HIV hoặc HPV- vi-rút gây u nhú ở người. Những người nhiễm HIV hoặc AIDS có nguy cơ bị ung thư hậu môn, gan và phổi cao.

HPV có liên quan với ung thư cổ tử cung làm tăng nguy cơ ung thư hậu môn dương vật cổ họng, âm hộ và âm đạo; đặc biệt là type 16, 18. Nó là nguyên nhân gây đến 70% ung thư cổ tử cung ở phụ nữ vi-rút này lây truyền qua đường sinh dục. Bệnh thường gặp ở những phụ nữ có quan hệ tình dục sớm, đẻ nhiều hoặc có nhiều bạn tình.

Tiêm vắc-xin phòng viêm gan B, HPV

Một số vi-rút vi khuẩn có thể gây ung thư. Chẳng hạn, vi-rút viêm gan B là nguyên nhân gây ung thư gan nguyên phát. Để phòng bệnh nên tiêm vắc-xin phòng viêm gan B, vắc-xin HPV phòng ung thư cổ tử cung Hiện thị trường có 2 loại vắc-xin ngừa ung thư cổ tử cung phòng 2 tuýp và phòng 4 tuýp gồm các tuýp 9, 11, 16,18. Đây là 4 tuýp gây 80-95% ung thư cổ tử cung. Tại Việt Nam còn gặp một số tuýp khác tương đối phổ biến như 52, 58 có thể gây bệnh khác như mụn cóc theo phó giáo sư Trần Văn Thuấn, Phó giám đốc Bệnh viện K (Hà Nội).

Rèn luyện thân thể khỏe mạnh

Mỗi người cần có chế độ tập luyện đều đặn, giữ cân nặng ở mức lý tưởng giúp phòng bệnh ung thư và nhiều bệnh khác như tim mạch. Các hoạt động giải trí cường độ nặng gồm bóng rổ, bóng đá, tennis, bóng chuyền, cầu lông, chạy… Còn Đạp xe, đi bộ dưỡng sinh khiêu vũ được xếp vào nhóm hoạt động thể thao vừa phải. Người dân cần tránh thói quen tĩnh, hành vi tĩnh như ngồi chơi thư giãn, xem tivi, ngồi xe đạp, nằm võng, ngồi tàu…

Khám sức khỏe định kỳ

Nên khám sức khỏe định kỳ ít nhất mỗi năm một lần nhằm phát hiện sớm nhiều bệnh, trong đó có ung thư. Ung thư hoàn toàn có thể chữa khỏi nếu phát hiện sớm, điều trị kịp thời, đúng phương pháp. Người được phát hiện mang gene ung thư vú 1, 2 có nguy cơ phát triển ung thư cao hơn bình thường, cần có chế độ theo dõi định kỳ theo tư vấn của bác sĩ.

Khám sức khỏe phụ khoa định kỳ, làm các xét nghiệm giúp phát hiện sớm các tổn tương có nguy cơ cao biến thành ung thư, điều trị tiền ung thư. Theo Điều tra quốc gia yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm được Bộ Y tế công bố ngày 9/9, chỉ 25% phụ nữ độ tuổi 18-69 được khám sàng lọc ung thư cổ tử cung.