Táo bón và những điều bạn nên biết để phòng tránh kịp thời

Sự rối loạn chức năng của bất kỳ một đoạn nào của đại tràng (6 đoạn) đều có thể gây chứng táo bón. Chức năng co bóp của ruột bị ảnh hưởng bởi thành phần của thức ăn, trạng thái của các chủng vi khuẩn trong ruột.

Chứng táo bón là một trong các triệu chứng của bệnh đường ruột bệnh trĩ bệnh dạ dày nhưng thường là do rối loạn chức năng ruột, với biểu hiện tăng khoảng thời gian giữa các lần đi đại tiện so với mức sinh lý bình thường hay thường xuyên không đi hết phân. Đây là bệnh hay gặp ở người cao tuổi, người lao động trí óc.

Bệnh thường gặp

Sự rối loạn chức năng của bất kỳ một đoạn nào của đại tràng (6 đoạn) đều có thể gây chứng táo bón Chức năng co bóp của ruột bị ảnh hưởng bởi thành phần của thức ăn, trạng thái của các chủng vi khuẩn trong ruột táo bón có thể do yếu tố thần kinh ở những người luôn trong trạng thái căng thẳng thần kinh tâm lý, điều kiện đi đại tiện không thuận tiện (chỗ, thời gian...). Ngoài ra một số bệnh như trĩ nứt hậu môn thoát vị thành bụng, thoát bị bẹn, một số thuốc (antacid, một số thuốc kháng sinh an thần, chống trầm cảm chống nôn, lợi tiểu thuốc chữa trị viêm loét dạ dày và cả thuốc hạ huyết áp).

 

Thức ăn giàu chất xơ rất tốt cho người cao tuổi.

Mức sinh lý bình thường được coi là đi đại tiện không quá 2- 3 lần/ngày, không ít hơn 3 lần/tuần. Nếu thường xuyên trên 48 giờ mới đi đại tiện, khi đi cần phải làm động tác rặn, số lượng phân ít là bị bệnh táo bón

Chứng táo bón thường gặp ở phụ nữ hơn là ở nam giới, thường gặp ở những người già lao động trí óc hơn là ở những người lao động chân tay. Chứng táo bón ảnh hưởng trầm trọng đến chất lượng cuộc sống của con người với các biểu hiện như cảm giác đầy bụng đầy hơi đau ở vùng bụng, hay trung tiện buồn nôn tâm trạng kém, cảm giác mệt mỏi giảm khả năng lao động. Đôi khi, chứng táo tón gây hội chứng rối loạn thần kinh - luôn lo sợ và luôn nghĩ về tình trạng bệnh của mình, nghĩ rằng bệnh ngày càng nặng, không thể chữa khỏi. Thực ra đa số trong số họ khi thăm khám lâm sàng chẳng phát hiện ra bệnh gì, thường chỉ là do hội chứng rối loạn chức năng ruột (giảm trương lực cơ trơn của thành ruột, giảm nhu động ruột) với các nguyên nhân dễ điều chỉnh.

Phòng và chữa trị bằng chế độ ăn

Nguyên nhân chính dẫn đến chứng táo bón chủ yếu là chế độ ăn uống không hợp lý, do vậy chỉ cần điều chỉnh chế độ ăn đã có cải thiện đáng kể.

Tăng cường ăn các thức ăn có tính kích thích nhu động ruột như: Các thức ăn có nhiều chất xơ: rau xanh, hoa quả, trái cây khô, hạt ngũ cốc bánh mì đen gạo lứt Các thức ăn này chứa nhiều chất xơ và chất pectin tạo điều kiện thuận lợi cho các chủng vi khuẩn có lợi trong đường ruột phát triển, ức chế các quá trình gây thối, ngoài ra các chất độc hại sẽ bám vào các chất xơ và được thải ra ngoài cơ thể.

Ngoài ra, ăn các chất này làm tăng khối lượng phân - kích thích lên thành ruột, gây tăng nhu động ruột và gây cảm giác mót đi ngoài. Cám gạo cũng rất tốt cho những người bị táo bón 1- 2 thìa càphê/bữa, cho lẫn vào cơm, cháo hoặc pha với nước sôi. Các thức ăn có chứa nhiều magiê như sữa kê, đậu đũa khoai lang và một số loại rau như rau đay, rau dền, mùng tơi rau khoai lang củ quả (khoai sọ đu đủ xanh chuối tiêu). Như chúng ta đã biết, magiê có vai trò quan trọng trong việc tăng cường nhu động ruột. 

Rau xanh là thực phẩm phòng ngừa chứng táo bón.

Tránh ăn các thức ăn ức chế nhu động ruột như: Các chất kích thích như hạt tiêu ớt cay, nước chè đặc ca cao rượu vang đỏ. Hạn chế uống rượu, càphê hút thuốc lá. Các thức ăn nóng, các thức ăn tinh chế như cháo, xúp đặc (khoai tây cà rốt nghiền...), các thức ăn nhanh. Các thức ăn có chứa tinh dầu (tỏi, hành, củ cải) nấm các đồ rán.

Ngoài ra, muốn phòng ngừa táo bón phải ăn đúng giờ, tốt nhất là ăn rải bữa (4 - 5 bữa/ngày), trước khi đi ngủ nên ăn một cốc sữa chua có tác dụng cải thiện chủng vi khuẩn có lợi trong ruột. Duy trì đi đại tiện 1 lần/ngày, đi đúng giờ, tốt nhất là rèn thói quen đi vào buổi sáng hoặc chiều tối khi không vội vã. Khi đã có cảm giác mót đi thì dù bất cứ bởi nguyên nhân nào cũng không được nhịn, bởi vậy cần phải chủ động sắp xếp thời gian. Không rặn khi đi đại tiện, đi xong nên rửa hậu môn bằng nước sạch.

Uống đủ nước: đa phần những người bị táo bón là do không uống đủ nước trong ngày. Uống không đủ nước dẫn đến giảm tỷ lệ nước trong thành phần của phân và gây táo bón. Khuyến cáo, mỗi ngày uống khoảng 1,5- 2 lít gồm nước có canh và nước uống ở các dạng khác nhau (nước đun sôi để nguội, nước chè, nước hoa quả...).

Nếu có thói quen đi  đại tiện buổi sáng thì ngay sau khi ngủ dậy uống một cốc nước lạnh (nước sôi nguội nước khoáng nước quả) sẽ có tác dụng kích thích nhu động ruột.

Nếu phải dùng thường xuyên một trong các loại thuốc có thể gây táo bón (nói ở trên) thì có thể phải dùng thêm thuốc nhuận tràng

Cần tăng cường vận động

Tăng cường vận động, tích cực tập luyện thể dục thể thao, đặc biệt là các bài tập rèn sức bền như đi bộ nhanh, chạy cự ly dài...) sẽ cải thiện đáng kể tình trạng của các bệnh đường tiêu hóa trong đó có chứng táo bón Trong khi tập luyện, sự chuyển động của các cơ quan nội tạng cải thiện đáng kể chức năng của ruột (ruột được xoa bóp), tăng cường trương lực thành ruột, tăng tiết vào thành ruột muối magiê làm tăng nhu động ruột và phục hồi chức năng tiêu tháo của ruột. Ngoài ra, thường xuyên làm động tác xoa nhẹ ở vùng bụng, xoa với khăn lạnh sẽ có tác dụng tăng cường nhu động ruột, tăng cường chức năng tiêu tháo của ruột.